گوهری به نام جدوار، گیاهی باستانی با خواص بی‌نظیر

گوهری به نام جدوار، گیاهی باستانی با خواص بی‌نظیر

جدوار، زدوار، ژدوار یا زدو با نام علمی .Curcuma zedoaria (Chrism.) Rosc از خانواده زنجبیل Zingiberaceae، گیاهی یک‌ساله، علفی، مرتفع و غده‌ دار است. بیخ ساقه بزرگ و تخم‌مرغی، با غده‌های متعدد، پنجه‌ای لوب‌ دار، بدون پایک و زرد کم‌رنگ است. برگ‌ها شبیه برگ زردچوبه، بزرگ مستطیلی، بدون کرک، به طول ۳۰-۶۰ سانتی‌متر و نوک‌دار هستند. گل‌های زرد کم‌رنگ در گل‌آذین سنبله که با برگه‌های قرمز بلندتر از سنبله دربرگرفته شده، قرار دارند. میوه کپسول تخم‌مرغی، سه‌وجهی و دانه‌ها آریل‌ دار است.

پراکندگی جهانی جدوار هندوستان و شرق آسیاست. در کشورهای هند، چین، اندونزی، بنگلادش و ماداگاسکار به‌صورت کاشته شده وجود دارد. محصول و ترکیبات دارویی آن به نام زدو به ایران وارد و مصرف می‌شود. به دلیل گران‌بودن جدوار ممکن است گیاه دیگری به‌صورت تقلبی به‌جای آن عرضه شود؛ بنابراین لازم است از محل تهیه گیاه و فرآورده‌های آن اطمینان حاصل کنید.

اثرات درمانی بی‌نظیر جدوار

جدوار یکی از گیاهان بی‌نظیری است که در ایران به فراموشی سپرده شده بود. باتوجه‌به خواص دارویی آن از ارزش اقتصادی ویژه‌ای برخوردار است. طبیعت آن گرم و خشک و دارویی بسیار مفید به‌ویژه برای بیماری‌هایی با منشأ سردی و رطوبت است. برای گرم و خشک‌مزاجان مضر است و باید همراه با مصلح از جمله سکنجبین ساده، ماءالشعیر یا آش جو استفاده شود.

ریزوم گیاه دارای خواص دارویی متعددی است و معمولاً به‌صورت پودر، قرص یا کپسول عرضه می‌شود. در منابع طب سنتی و کلاسیک کاربردهای زیادی در درمان بیماری‌ها دارد. از روغن اسانس ریزوم خشک شده این گیاه ۳۶ ماده مؤثره شامل ۱۷ نوع ترپن به‌دست‌آمده است.

ریزوم جدوار

در تحقیقات متعدد اثرات سایتوتوکسیک و ضدمیکروبی این گیاه به اثبات رسیده است. بر اساس طب کلاسیک جدوار دارای اثرات ضدالتهابی و تسکینی، ضد آلرژیک و آنتی‌اکسیدان می‌باشد که اثر آنتی‌اکسیدانی آن از طریق ممانعت از تولید تومورنکروزینگ فاکتور آلفا اعمال می‌شود.

به‌ دلیل وجود ترکیبات زینجی‌برن و بورنئول در این گیاه، به‌عنوان پادزهر بسیار مؤثر و دفع‌کننده سموم از بدن کاربرد ویژه‌ای دارد و براى رفع جمیع سموم سرد و گرم پادزهر مؤثری است. باتوجه‌به اثرات آنتی سایتوتو‌کسیک و آنتی‌اکسیدان و پادزهری جدوار در طب سنتی و کلاسیک، این گیاه می‌تواند نقش مهمی در درمان بیماری‌های التهابی و اتوایمیون داشته باشد.

براى رفع مسمومیت گزش مار کشنده، عقرب و جانوران سمى، توصیه می‌شود ۲ گرم از آن را کاملاً آسیاب نموده، با سرکه رقیق مخلوط کرده و مصرف کنید.

جدوار براى نرم کردن و تحلیل ورم‌‌ها به‌خصوص ورم پشت گوش، زیر بغل و انتهاى ران یا کشاله ران مفید است. می‌توانید پودر آن را با سرکه و گلاب مخلوط کرده و روى ورم‌ها بمالید.

برای تقویت اندام‌ها به‌ویژه مغز و اعصاب، قلب و کبد، و تقویت قوای جسمی و روحی بسیار مفید است.

براى درمان صرع، فلج، لقوه، رعشه، سستى، بى‌حسى و خواب‌رفتگى اعضا مؤثر است. برای این منظور می‌توانید ریزوم گیاه را کاملاً پودر نموده، با روغنى مناسب مخلوط کرده و روی موضع مالش دهید.

جدوار بازکننده انسداد و گرفتگی‌هاى مجارى است. براى درمان ناراحتی‌‏هاى قلبى، حل کردن خون لخته ‏شده در رگ یا بلادکلوتس و تسهیل و تسریع جریان خون در رگ‌ها مفید است. براى تقویت قلب، رفع ضعف قلب، رفع خفقان، تپش و فشار قلب به‌ویژه در مواردى که از سردى باشد می‌توانید به مدت  چند روز، روزانه ۲ گرم جدوار را آسیاب کنید و با جلاب و یا شربت گاوزبان و بادرنجبوبه یا عرق‌هاى مناسب مثل عرق گاوزبان و گلاب یا بادرنجبویه و بیدمشک و نیلوفر میل کنید.

این گیاه برای درمان استسقا، یرقان، ضعف معده، خردکردن سنگ مثانه، رفع سختى ترشح ادرار و به‌عنوان مدرّ و بادشکن مفید است.

جدوار قاعده‌‏آور است و در تنظیم عادت ماهیانه نامنظم مؤثر است. همچنین برای کاهش درد پشت و شکم در دوران عادت ماهیانه تجویز مى‏‌شود.

مصرف آن در هفته اول پس از وضع حمل براى رفع ضعف مادر مؤثر مى‏‌باشد. اگر بچه در شکم مرده باشد و بدن در اثر آن مسموم شده باشد و یا هنگام تولد بچه، مادر دچار ضعف زیاد شده و یا خونریزی زیاد داشته باشد، می‌توانید به مدت یک هفته هر روز صبح ناشتا  0.5 گرم پودر جدوار را با گلاب مخلوط کرده و به بیمار بدهید، در تقویت قوای از دست رفته مؤثر مى‌باشد.

ریختن پودر جدوار بر محل جراحت و زخم، سبب رفع عفونت، قطع خونریزی و بهبود زخم می‌شود.

از این گیاه در درمان بیماری‌های جلدی مانند بیماری برص استفاده می‌شود.

این گیاه مفرح بوده و باعث نشاط و افزایش انرژی در طول روز می‌شود.

برای درمان بیماری‌های افسردگی و به‌عنوان مکمل ترک اعتیاد تجویز می‌شود.

براى افزایش اشتها و تحریک و افزایش نیروى جنسى نیز بسیار مؤثر است.

خرما در پيشگيرى از سرطان و دیابت مفید است. كم‌‏خونى را درمان مى‏‌كند، سبب خنثى كردن اسيد اضافى معده می‌شود و خونريزى بعد از زايمان را به نحو مؤثرى كاهش مى‏‌دهد.

خواص شگفت‌انگیز خرما؛ از انرژی‌زایی فراوان تا پیشگیری از سرطان

خرما با نام علمى‏ .Phoenix dactylifera L، گیاهى دو پایه از خانواده‏ Palmaceae با ساقه‌های منفرد یا پشته‌ای ایستاده یا خزنده بسیار‌کوتاه تا ارتفاع ۳۰ متر، برگ‌های شانه‌ای فرد و نوک تیز و غلاف کوتاه رشته رشته به طول ۳ متر یا بیشتر، دمبرگ با سطح فوقانی شیاردار و سطح تحتانی محدب، گل‌آذین گل‌های نر با دمگل‌آذین کوتاه و رنگ مایل به سفید و معطر به طول ۷-۸ میلی متر و گل‌آذین گل‌های ماده با دمگل‌آذین بلند و گل‌های مایل به سفید به طول ۴-۴٫۵ میلی‌متر، میوه مستطیلی – بیضوی به رنگ‌های زرد، قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای تیره مایل به سیاه، قرمز، ارغوانی، شاه‌بلوطی رنگ یا خرمایی مایل به قرمز به طول ۴-۷ و قطر ۲-۳ سانتی‌متر و دانه کانال‌دار و اغلب با قاعده و رأس نوک تیز است.

گل‌آذین خرما

نام‌های خرما از مرحله گل‌دهی تا رسیدن میوه

 میوه خرما چند نوع است که رنگ و طعم آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. بعضى هسته ‌دار و بعضى بدون هسته هستند. کشاورزان محلى مرحله گل‌دهی تا رسیدن میوه خرما را در هفت مرحله نامگذارى کرده‌اند، ۱) بهار خرما را طلع، ۲) گل‌هاى ماده تلقیح ‏شده را بلح، ۳) غوره خرما را که هنوز سبز است و شیرین نشده خلال، ۴) غوره خرما را که زرد شده باشد بسره، ۵) خرماى سنگ‌شکن را قسب یا قسبک، ۶) خرماى تازه و رسیده را که رطوبت آن زیاد است، رطب و ۷) خرماى رنگ گرفته و رسیده را که کمى خشک‌‏تر از رطب است تمر می‌نامند.

خلال

خرما بومى مناطق گرمسیر آفریقا و عربستان است ولی در سایر مناطق گرم جهان نیز کاشته مى‏‌شود. این میوه فوق‌‌العاده در کشورهای اروپایى و آمریکایى به‌طور خام کمتر مصرف مى‏‌شود و بیشتر در صنعت شیرینى‏ و شکلات‏ مورد استفاده قرار مى‏‌گیرد اما در خاورمیانه به خصوص در کشورهاى عربى جزء اصلى سبد غذایى مردم به‌شمارمى‏‌رود.

مزاج، مضرات و مصلحات خرما

 طبیعت خرما گرم‌ و‌ کمى‌ تر تا گرم‌ و‌ کمى خشک است. مصرف آن براى افراد گرم‏­­‌مزاج مضر است و ممکن است سبب بروز جوش‏ در دهان، درد دندان‌‏هاى پوسیده، خارش بدن و ناراحتی‌‏هاى کبدى در این افراد شود. بنابراین لازم است با توجه به نوع مزاج، از مصلحاتی مانند آب انار، خیار، سکنجبین، مغز بادام بدون پوست، گلاب، سرکه و یا کاهو بعد از مصرف خرما استفاده شود. خرماهای تازه و رسیده برای مصرف مناسب‌ترند. خرماهایى که خشک یا استریلیزه شده‌‏اند یا به‏‌طور مصنوعى شیرین شده‌‏اند از کیفیت غذایى بالایى برخوردار نیستند و در مصرف آن‌ها نباید زیاده‏‌روى کرد.

پیشگیری و درمان بیماری‌ها با خرما

در خرما انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی وجود دارد و یک منبع غذایى غنى و بسیار باارزش است. به دلیل داشتن ویتامین‌هاى ‏E ،B ،A و عناصری از جمله بور، کلسیم، کبالت، مس، فلوئور، آهن، پتاسیم، فسفر، سدیم، روى، منگنز و به‌خصوص منیزیم مى‌‏تواند با مهار رادیکال‌‏هاى آزاد از تخریب مولکولى و جهش ناشى از وجود این رادیکال‌‏ها در سلول جلوگیرى کند و در پیشگیرى از سرطان‏ به خصوص سرطان‏‌هاى دستگاه گوارش نقش به‌سزائى داشته باشد.

عده‌اى از دانشمندان از جمله پروفسور دلبه معتقدند چون خرما درصد قابل ملاحظه‏‌اى منیزیم دارد براى جلوگیرى از سرطان مفید است، زیرا بیشترین درصد مبتلایان به سرطان را کسانى تشکیل مى‏‌دهند که دچار کمبود منیزیم هستند (۱). علاوه بر این خرما به دلیل داشتن عناصر فوق می تواند در بهبود عملکرد سیستم ایمنى، تسریع روند ترمیم و تقسیم سلولى، دقت و کفایت در بیان ژنها، سم ‏زدایى، بهبود عملکرد مغزى موثر باشد.

قند فراوانى که در خرما وجود دارد از سالم‌ترین قندها است حتى در بسیارى از موارد، مبتلایان به بیمارى دیابت نیز مى‌توانند به راحتى از آن استفاده کنند. مصرف خرما در پیشگیری از دیابت نیز مفید است. بدن را چاق مى‌کند، اما براى افراد چاق و کسانى که بیماری قند دارند افراط در مصرف آن ممنوع است.

به نظر مى ‏رسد علت ابتلاى بسیار کم ساکنان شبه جزیره عربستان به دیابت و سرطانهاى ناشى از اعمال تخریبى رادیکال‏هاى آزاد، مصرف فراوان خرما است. براساس تجربه نیز ثابت شده کسانى که در مناطق گرم زندگى مى‌‏کنند و غذاى اصلى آن‌‏ها خرما است کمتر به سرطان مبتلا مى‏‌شوند (۱و۲).

 خرما با داشتن مواد تحریک‌کننده هورمون‌‏هاى جنسى، در افزایش و تقویت نیروی جنسى بسیار مفید و مؤثر است. براى این منظور باید خرماى خشک را در شیر تازه خیسانیده و میل کنید و به دنبال آن شیر را بنوشید.

به‌علاوه در خرما موادى وجود دارد که انقباضات رحم را به خصوص در هنگام زایمان افزایش مى‌دهد. از جمله ماده ای شبیه اکسى‌توسین (Oxytocin) که باعث سهولت زایمان مى‏‌شود و از طرفى خونریزى بعد از زایمان را به نحو مؤثرى کاهش مى‌دهد. نتایج بررسى مقایسه ‏اى اکسى توسین و خرما نیز نشان داد که در گروه خرما میزان خون‏ریزى در ساعت اول، دوم و سه ساعت بعد از زایمان به‏ طور معنى ‏دارى از گروه اکسى توسین کمتر بوده است. وجود تانین در خرما نیز به علت خاصیت قابضی که دارد باعث ایجاد انقباض در عضلات رحم و میومتر و کاهش میزان خون‏ریزى پس از زایمان را مى‏ شود.

ماده‌‏اى به نام دیستولنس (Distulence) در خرما وجود دارد که مى‌توان آن را کورتیزون گیاهى دانست و از این جهت بهترین داروى ضد حساسیت و آلرژى به شمار مى‌‏آید و براى مبتلایان به بیمارى‌‏هاى پوستی و چشمی و روماتیسم که در نتیجه‏ حساسیت به وجود مى‏‌آیند، داروى ارزشمندی است.

خرما مولد خون است و کم‌خونى را درمان مى‏‌کند. همچنین داراى مقدار قابل توجهی آسپیرین طبیعى است و در پیشگیرى از بیمارى‌‏هایى نظیر تصلب‌ شرایین مفید است.

ملیّن بوده و جزو داروهاى گیاهى لینت‏‌بخش سینه‏‌اى مى‏‌باشد و به علّت داشتن لعاب و مواد پکتیکى براى تسکین سرفه، رفع اخلاط خونى و ناراحتى‌‏هاى سینه بسیار مفید است.

در خرما، کلسیم که عامل اصلى استحکام استخوان‌ها است و فسفر که از عناصر اصلى تشکیل‏‌دهنده مغز و مانع ضعف اعصاب و خستگى است، وجود دارد. علاوه بر این خرما در درمان بیمارى ام- اس (Multiplesclerosis)، تقویت ستون فقرات، افزایش قوه بینایی و شنوایى مفید است.

خرما داراى ترکیبات ضدمیکروب است. در درمان بیمارى‌‏هاى عفونى مفید بوده و نیز باعث رفع بوى بد دهان می‌شود.

از خواص دیگر خرما، خنثى کردن اسید اضافى معده است (به‌دلیل داشتن مقادیر قابل ملاحظه‌‏اى پتاسیم)؛ و به دلیل داشتن مقادیر کمى سدیم (۱ میلى گرم در ۱۰۰ میلى گرم)، براى افراد داراى فشار خون بالا (Hypertension) مفید است.

این میوه براى جلوگیرى از بروز پیرى زودرس و همچنین برطرف کردن عقب‏ ماندگى رشد کودکان ماده غذایى مناسبى است. مصرف خرما در سالمندان براى جبران کاهش سلول‏‌هاى مغزى مفید است. همچنین ورزشکاران و کودکان به خاطر فعالیت بدنى زیاد، لازم است روزانه از خرما که داراى انرژى فراوانی است به‌خصوص در کنار صبحانه استفاده کنند.

مصرف هسته‏ خرما (به صورت پودر هسته) نیز بیمارى‏‌هایى نظیر کمردرد، ضعف شنوایى و بینایی، اسهال مزمن، سیاتیک و ضعف کلیه را درمان مى‏‌کند. همچنین خوردن دمنوش آن برای خرد کردن سنگ مثانه مفید است.

منابع:

۱: دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام، ص: ۱۸۱٫

۲: مجموعه مقالات قرآن و طب، ج ۲، ص: ۱۶۶٫

اثرات درمانی و زیبایی بابونه

نام متداول گیاه بابونه در طب سنتی بابونج، بابونه رسمی یا معمولی (بابونه دارویی، بابونه اروپایی) و نام علمی آن .Matricaria  recutita L  از تیره کاسنی است.

بابونه، گیاهی علفی و یکساله با ساقه سبز مایل به سفید و منشعب است که انشعابات آن به کلاپرک‌هایی منتهی می‌شود. برگ‌ها کوچک و دارای بریدگی‌های باریک و نامنظم و پوشیده ازکرک می‌باشند. کلاپرک‌ها واجد دو نوع گلچه هستند؛ گلچه‌های زبانه‌ای سفید حاشیه‌ای و گلچه‌های لوله‌ای زرد میانی. گل‌های بابونه (گلچه‌ها)، مجتمع در یک طبق است که به طور منفرد در انتهای ساقه در تابستان ظاهر می‌شوند. در هر طبق، گلچه‌های سفید زبانه‌ای در اطراف و گلچه‌های زرد لوله‌ای در قسمت وسط قرار دارند. گلچه‌های زبانه‌ای ماده با جامی مستطیلی و رأس سه دندانه‌ای، به سمت بیرون کلاپرک آویزان هستند. گلچه‌های لوله‌ای نر و ماده در بخش میانی اندکی فشرده و در بخش بالایی پهن شده و منتهی به پنج دندانه هستند. گریبان کلاپرک شلجمی شکل و برگک‌های آن  بدون کرک، تخم مرغی و اندکی نوک تیز و یا نوک کند با حاشیه پهن غشایی و بدون کرک می‌باشند. میوه، فندقه مستطیلی شکل است. قسمت‌های مورد استفاده این گیاه کلاپرک‌ها می‌باشند که در ماه‌های خرداد و مرداد باید چیده و در سایه خشک شوند.

خواص درمانی بابونه

بابونه از نظر طب‌سنتی ایران، گرم و خشک است (ریشه بابونه گرم‌تر و خشک‌تر از گل بابونه است). بابونه به‌عنوان تقویت‌کننده معده، ضد خونریزی و ترمیم‌کننده زخم‌های سطحی، مصرف سنتی دارد. جالینوس حکیم این گیاه را برای درمان تب و لرزهای نوبه‌ای مورد استفاده قرار می‌داد.

از مهم‌ترین خواص بابونه در طب مدرن، تقویت معده، درمان زخم معده، ورم معده و اختلالات هاضمه است. برای رفع ورم روده، رفع کرم معده و روده و درمان بواسیر نیز موثر است.

بابونه قاعده‌آور است. برای باز شدن گرفتگی عروق و رفع گرفتگی عادت ماهیانه زنان مفید بوده و درمان‌کننده کمی ترشحات عادت ماهیانه و تسکین‌دهنده دردهای عادت ماهیانه است. خانم‌هایی که دچار  ترشحات زیاد واژینال هستند، اگر این ترشحات سفید و پنیری باشد، می‌توانند برای رفع آن داخل دمکرده بابونه بنشینند. خانم‌های یائسه بهتر است چای بابونه بنوشند زیرا اختلالات یائسگی مانند گرگرفتگی را برطرف می‌کند.

مصرف این گیاه ترشح شیر مادران شیرده را افزایش می‌دهد.

بابونه ادرار آور است؛ افرادی که مشکل قطره قطره ادرارکردن دارند، بهتر است از دمنوش بابونه استفاده کنند.

همچنین در کسانی که سنگ کلیه و سنگ مثانه دارند، استفاده از بابونه سبب می‌شود بافت سنگ نرم، مجاری ادراری باز شده و سنگ خرد و دفع شود. برای این منظور توصیه می‌شود از دمنوش بابونه استفاده شده و نواحی کلیه و مثانه نیز با روغن بابونه ماساژ داده شود.

مصرف موضعی بابونه یا پماد بابونه برای درمان زخم‌هایی که به سختی درمان می‌شوند و نیز ماستیت و زخم‌های ساق پا مفید است.

بابونه ضدعفونی‌کننده دستگاه تنفسی، برطرف‌کننده ترشحات چرکی مخاط، ورم مخاط گلو و کنترل‌کننده زکام است.

این گیاه درمان‌کننده سر درد و میگرن است. جهت درمان، کمی روغن بابونه را در بینی چکانده و روی پیشانی و گونه نیز قدری از آن مالیده شود تا میگرن و سردردهای سرد ناشی از سردی، باد سرد و سینوزیت رفع شود.

تب‌بر و تسکین‌دهنده درد است. برای تسکین دردهای عضلانی و عصبی، مصرف چای بابونه توصیه می‌شود. همچنین برای تسکین درد هنگام دندان درآوردن بچه‌ها، می‌توان از چای بابونه برای آن‌ها استفاده کرد. برای تسکین درد از جمله درد کمر و درد مفاصل، چند قطره اسانس بابونه را با یک قاشق روغن بادام مخلوط کرده و روی موضع درد ماساژ داده شود.

برای رفع گوش درد و سنگینی گوش، یک قطره روغن بابونه را در گوش بچکانید.

بابونه، مقوی مغز و اعصاب است و مصرف آن برای رفع اضطراب و بی‌خوابی توصیه می‌شود. برای رفع بی‌خوابی و داشتن خوابی آرام و راحت، کافی است ده دقیقه قبل از اینکه به رختخواب بروید یک فنجان چای بابونه بنوشید.

حمام بابونه اثر نیرودهنده دارد. برای این منظور چند قطره اسانس بابونه را در وان حمام ریخته و به مدت یک ربع در آن دراز بکشید. همچنین قوای جنسی را تقویت می‌کند. خوردن ۵ گرم ریشه بابونه با سرکه رقیق شده، محرک نیروی جنسی است.

بابونه درمان‌کننده بی‌اشتهایی و کم‌خونی است و برای رفع زردی نیز مفید است.

ترکیب اسانس بابونه با روغن بادام برای رفع ناراحتی‌های پوستی نظیر اگزما، کهیر و خارش مفید و نیز ضد آلرژی است.

کاربردهای آرایشی – بهداشتی بابونه

محلول شاداب کننده

برای داشتن پوستی شاداب، دو قاشق غذاخوری گل خشک بابونه را همراه با نیم لیتر آب تازه جوش به مدت ۲۵ دقیقه با حرارت ملایم دم کنید. سپس آب غلیظ حاصل را صاف و پس از ولرم شدن با کمی گلاب ترکیب کنید و پوست را مرتب با آن ماساژ دهید.

ماسک سفت کننده

دو قاشق مربا خوری گل بابونه را همراه با نیم لیتر آب تازه جوش به مدت ۱۰ دقیقه روی حرارت ملایم دم کنید. سپس نصف قاشق چای‌خوری پودر ثعلب یا کتیرا به آب صاف شده آن اضافه کرده و پس از ژله‌ای شدن، روی پوست تمیز و خشک ماساژ دهید. استفاده از این ماسک به تدریج سبب جمع‌شدن و سفت‌شدن پوست می‌شود.

ماسک روشن کننده

برای تهیه این ماسک، دو قاشق سوپ‌خوری گل بابونه و یک قاشق سوپ‌خوری گل همیشه بهار را کاملا ساییده و به حالت پودر درآورید؛ سپس آن را در یک قاشق سوپ‌خوری سرکه و کمی آب بخیسانید. بعد با یک قاشق سوپ‌خوری عسل مخلوط کرده، روی پوست ماساژ دهید و بعد از حدود ۲۵ دقیقه صورت خود را با آب سرد بشویید.

روشن کننده موهای تیره

شستشوی موها با جوشانده بابونه موها را روشن‌ و شفاف می‌کند. برای این منظور،۴ قاشق غذاخوری بابونه را با یک لیوان آب به مدت ۲۰ دقیقه حرارت دهید. پس از سرد شدن و صاف کردن، ۴ قاشق غذاخوری پودر کائولن و ۱ عدد زرده تخم‌مرغ به محلول حاصل اضافه کنید. سپس روی سر و موها ماساژ داده و بعد از یک ساعت با آب ولرم بشویید.

معرفی بانک اطلاعاتی اتنوبوتانی ایران

معرفی بانک اطلاعاتی اتنوبوتانی ایران

محمدرضا لبافی حسین آبادی

عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان دارویی، جهاددانشگاهی

عاطفه بابائی

دانشجوی دکترای سیستماتیک گیاهی دانشگاه تربیت مدرس

در گذشته از شیوه‌های مختلفی برای جمع‌آوری اطلاعات در خصوص مباحث و حوزه‌های مختلف علمی استفاده می‌شد نظیر رجوع به کتب مرجع و یا بررسی تک‌به‌تک مطالعات انجام‌گرفته در آن حوزه، که اغلب هم محدود و ناکامل بودند. با گسترش اینترنت در ریشه‌های زندگی مدرن، این ابزار به‌خوبی توانست جایگزینی وسیع و قابل‌اطمینان برای منابع قدیمی، دایرهالمعارف‌ها و کتب مرجع باشد؛ درعین‌حال که از سرعت و تعامل بالاتری نیز برخوردار است.

امروزه اینترنت در کنار تمامی کاربردهایی که برای آن برشمرده می‌شود، ابزاری اطلاعاتی نیز به شمار می‌رود که بسیاری از دانشجویان، محققان و پژوهشگران از آن به‌عنوان مرجعی اطلاعاتی برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی خود بهره می‌برند.

دسترسی و بررسی مقالات انجام‌گرفته توسط سایر پژوهشگران در حوزه مطالعاتی مربوطه، چه در ابتدای انجام یک مطالعه یا پروژه تحقیقاتی یا پژوهشی جهت الهام‌گرفتن یا در ادامه کار پژوهشی به‌منظور گسترش ایده‌های آن‌ها از الزامات انجام هر مطالعه‌ای است. بااین‌وجود، عدم وجود یا آشنایی با پایگاه‌ها یا بانک‌های اطلاعاتی مرجع و سایت‌های علمی و تحقیقاتی جامع که بتواند با گردآوری و دسته‌بندی تمامی مطالعات و پژوهش‌های انجام‌گرفته در آن حوزه، سرعت‌بخش انجام مطالعات باشد، همواره یکی از چالش‌های پیش ‌روی دانشجویان و محققان بوده است.

در ادامه، در مقاله حاضر، قصد داریم به معرفی یکی از بانک‌های اطلاعاتی جامع در حوزه گیاهان دارویی بپردازیم.

بانک اطلاعاتی اتنوبوتانی ایران

بانک اطلاعاتی اتنوبوتانی ایران، در سال جاری با هدف گردآوری تمامی مقالات و پایان‌نامه‌های مرتبط با حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی ایران، که در طول سالیان گذشته توسط محققین و دانشجویان در منابع معتبر داخلی و خارجی به رشته تحریر درآمده است؛ و نیز معرفی و عرضه آن‌ها به پژوهشگران راه‌اندازی شد.

ازآنجایی‌که بیشتر گیاهان معرفی شده در کتب طب سنتی ایرانیان مربوط به گیاهان کشورهای همسایه و یا وارد شده توسط تجار بوده است و از سویی دیگر در تطابق نام‌های گیاهان با نام‌های فارسی مشکلات زیادی وجود دارد، لذا ایجاد این بانک اطلاعاتی که با گردآوری اطلاعات مربوط به گیاهان هر منطقه از ایران که از مقالات و پایان‌نامه‌های انجام‌گرفته در این حوزه استخراج شده است، می‌تواند کمک بزرگی در شناسایی دقیق گیاهان و آداب‌ورسوم اقوام مختلف ایران نماید.

همچنین آگاهی‌یافتن از نحوه درمان در اقوام مختلف ایرانی و دسترسی به این گنجینه‌‏های باارزش می‏‌تواند زمینه را برای احیای طب سنتی فراهم نماید و سبک زندگی جامعه متمدن امروزی الگویی باشد از گذشتگانمان که بیماری را اول با غذا و دوم با دارو درمان می‌نمودند.

به‌منظور سهولت دستیابی به این اطلاعات و صرفه‌جویی در وقت، تمامی این اطلاعات در قالب بانک اطلاعاتی اتنوبوتانی (قوم گیاه‌شناسی) در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. استفاده از این اطلاعات باارزش و تجارب طولانی می‌تواند در تولید داروهای با منشأ گیاهی، به‌عنوان جایگزینی مناسب برای داروهای شیمیایی و سنتتیک مورداستفاده قرار گیرد که کاربردهایی بسیار حائز اهمیت در صنایع داروسازی خواهند داشت.

در این بانک اطلاعاتی که به همت آقای دکتر محمدرضا لبافی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی و تیم همکارشان ایجاد گردیده، تاکنون اطلاعات بیش از ۲۰۰ مقاله و پایان‌نامه، ۴۹۳ نویسنده و پژوهشگر فعال در این حوزه، بیش از ۹۰ عنوان مجله علمی و تخصصی مختلف و همچنین بیش از ۲۰۰۰ گونه گیاهی دارویی و معطر با کاربردهای مختلف در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی-بهداشتی و غیره گردآوری شده ‌است.

بانک اطلاعاتی اتنوبوتانی ایران شامل ۵ بانک اطلاعاتی اصلی با قابلیت جستجو می‌باشد که اطلاعات آن‌ها در حال گردآوری و تکمیل است.

 بانک اطلاعاتی منابع و اسناد: این بانک با دارابودن اطلاعات بیش از ۲۰۰ سند که شامل مقالات، مقالات مروری، پایان‌نامه‌ها و … می‌شود در مواردی از جمله: عنوان مقالات، نام استان، شهرستان، سال میلادی و شمسی انتشار اسناد، ناشرین و روش‌های به‌کاررفته در مقالات جهت جمع‌آوری اطلاعات، قابلیت جستجو دارد.

بانک اطلاعاتی نویسندگان: شامل اطلاعات ۴۹۳ نویسنده، محقق و پژوهشگر فعال در حوزه گیاهان دارویی است و بر اساس نام افراد، سازمان و یا محل فعالیت آن‌ها و همچنین نشانی آکادمیک و یا آدرس ایمیل افراد قابلیت جستجو دارد.

بانک اطلاعاتی گیاهان: اطلاعات مربوط به ۲۰۳۳ گونه گیاهی در این بانک جمع‌آوری شده است و قابلیت جستجو بر اساس مواردی همچون نام علمی، نام انگلیسی، فارسی، رایج و یا محلی گیاهان، نام سرده، خانواده، رده و راسته آن‌ها، وضعیت انحصاری بودن گیاهان در کشور، سرعت رشد، شکل زیستی، فرم رویشی، دوام، محل رویش، نوع گل و سطح پلوئیدی امکان‌پذیر است.

بانک اطلاعاتی جزئیات اسناد: شامل اطلاعات اتنوبوتانی موجود در هر سند، که مجموعه ۹۱۸۶ داده را شامل می‌شود و قابلیت جستجو بر اساس مواردی همچون نام علمی و یا محلی گیاه، نام بیماری، شکل مصرف گیاه، نوع و نحوه مصرف آن فراهم شده است.

بانک اطلاعاتی ترکیبات شیمیایی: این بانک به‌تازگی اضافه گردیده و در حال جمع‌آوری اطلاعات است.

برای نمونه قابلیت جستجو دررابطه‌با بیماری دیابت در میان اطلاعات موجود روی سایت در زیر نمایش‌داده‌شده است. در خصوص بیماری دیابت تعداد ۵۷۳ رکورد تاکنون در این سامانه ثبت شده است که نمونه‌هایی از آن در زیر قابل‌مشاهده می‌باشد.

بسیاری از خدمات بانک اطلاعاتی اتنوبوتانی به‌صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار دارد. اطلاعات و فهرست مندرجات مقالات، اطلاعات گیاهان و مشخصات نویسندگان برای کاربرانی که روی سایت ثبت‌نام نمایند قابل‌مشاهده و در دسترس خواهد بود. بااین‌حال، دسترسی به جزئیات اطلاعات مقالات و برخی خدمات تکمیلی به پرداخت حق اشتراک نیاز دارد.

در پایان از تمامی اساتید، دانشجویان، پژوهشگران و صاحب‌نظران حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی ایران دعوت می‌شود تا با ثبت و ارسال نظرات و پیشنهادات خود در راستای ارتقا و تکمیل اطلاعات بانک اطلاعاتی اتنوبوتانی ایران، یاریگر مجریان این پروژه ارزشمند باشند.

راه‌های ارتباطی:

ایمیل: info@netplant.ir

تلگرام: @netplant

اینستاگرام: @netplant.ir

لینک خبر در سایت شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی

آویشن، از خواص درمانی تا تهیه دمنوش‌های عالی

آویشن .Thymus vulgaris L یکی از شناخته‌شده‌ترین گیاهان دارویی از تیره نعناع است. آویشن گیاهی علفی، ریشه مستقیم و با انشعابات فراوان می‌باشد. دارای شاخه‌های زیاد و چوبی است که به ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد. ساقه‌های آویشن پوشیده از کرک و برگ‌های کوچک زیادی است. برگ‌های آن کوچک، لوزی شکل، نوک تیز و به‌صورت متقابل، بر روی ساقه قرار دارند. این برگ‌ها به رنگ سبز خاکستری روشن و با بوی بسیار نافذ است و دارای دم برگ‌های کوچکی نیز می‌باشد. گل‌ها کوچک، گلی رنگ و یا سفید مایل به بنفش و گاهی به رنگ سرخ یا صورتی به‌صورت مجتمع در انتهای ساقه قرار گرفته‌اند و در اواخر خرداد و اوایل تیر ظاهر می‌شود. میوه‌ها به صورت ۴ فندقه تخم‌مرغی شکل قهوه‌ای رنگ می‌باشد.

قسمت‌های مورد‌استفاده این گیاه، سرشاخه گلدار و به ویژه برگ‌های آن می باشد. گونه‌های مختلف آویشن در کوهستان‌های ایران به‌ویژه در کوهپایه‌های شهرستان اقلید می‌روید و نام‌های گوناگونی دارد. از جمله در همدان که به آن آزربه و در کوخرد هرمزگان به آن اَوشُه می‌گویند.

برگ‌های آویشن سمبل شجاعت و تهور و رشادت بوده است. در یونان قدیم، قبل از میلاد مسیح، مرسوم بوده اگر می‌خواستند شجاعت و رشادت مردی را تحسین کنند و از او تعریف نمایند می‌گفتند که او عطر آویشن دارد و بوی آویشن می‌دهد. حتی در دوران شوالیه‌ها نیز هروقت زن‌های زیبای اروپا قصد تحسین معشوقه‌های شوالیه خود را به‌عنوان مرد شجاع داشتند روبان‌های زیبایی که روی آن شکل گیاه آویشن نصب می‌شده به آن‌ها هدیه می‌دادند. رومیان نیز آویشن را می‌سوزاندند؛ زیرا باور داشتند که دود آن عقرب را دور می‌کند. هم‌چنین به‌عنوان پادزهر نیش مار و سم جانوران دریایی و نیز درمان سردرد توصیه می‌شده است. این گیاه بسیار موردعلاقه زنبورعسل هست و چنانچه در کنار زنبورها کشت شود، زنبورها را از بیماری‌هایی که با آن مواجه‌اند، مصون نگه می‌دارد. ضماد آویشن برای نیش و گزیدگی حشرات مؤثر است.

آویشن دارای طبع گرم و خشک است؛ برای اشخاصى که داراى کبد گرم مى ‏باشند مضر است و مصلح آن سرکه است. در خوردن آویشن نباید زیاده‌روی کرد زیرا باعث بروز آلبومین در ادرار می‌شود. هم‌چنین مصرف آن برای زنان باردار توصیه نمی‌شود. مقدار مصرف عادی آن برای افراد بالای یک سال، ۶-۳ گرم برگ خشک در یک نوبت و روزی ۳-۱ مرتبه و برای افراد کم‌تر از یک سال، ۱-۰٫۵ گرم از گیاه است. انواع فرآورده‌های حاصل از این گیاه شامل شربت، قرص مکیدنی، بخور، اسانس، روغن و پودر است که برای طیفی از بیماری‌ها استفاده می‌شود که در این مقاله به توضیح مختصری از کاربردهای این گیاه پرخاصیت در برخی بیماری‌ها می‌پردازیم.

تسکین دردهای عضلانی و مفصلی

استفاده از اسانس آویشن و حمام آویشن برای مبتلایان به دردهای عضلانی، دردهای مفصلی و روماتیسمی مفید است. جوشانده سرشاخه‌های گلدار و برگدار گیاه به صورت لوسیون، کمپرس و غیره در محل کوبیدگی، دررفتگی‌ها، آماس و هم‌چنین در محل دردناک نقرس و روماتیسم، مخصوصاً روماتیسم‌های مزمن اشخاص سالخورده استفاده می‌شود.

جلوگیری از ریزش مو

آویشن سبب افزایش جریان خون در پوست سر و قوی‌شدن غده‌های مو و در نتیجه جلوگیری از ریزش مو می‌شود. برای این منظور سر را با محلول رقیق اسانس آویشن شستشو دهید یا کف سر را با روغن آویشن ماساژ داده و بعد از پانزده دقیقه بشویید.

درمان مشکلات اندام‌های شکمی

آویشن داروی سنتی دردهای معده و روده است. جوشانده این گیاه برای درمان پیچش روده و اسهال مؤثر است. اگر داروهای مسهل با آویشن پخته خورده شوند، دل‌درد شدید ایجاد نمی‌کنند. دم‌نوش آن برای تسکین درد رحم، خونریزی‌های رحم و ترشحات غیرطبیعی زنان، قطره‌قطره ادرارکردن و خردکردن سنگ مثانه بسیار مفید است. هم‌چنین برای درمان سکسکه، نفخ و تهوع، دل پیچه، دفع انگل‌های روده، تقویت معده، کبد، طحال، کلیه و تقویت بینایی استفاده می‌شود. آویشن ، باعث سرعت بخشیدن به عمل هضم می‌شود. بنابراین مصرف آن مخصوصاً در وعده‌های غذایی سنگین توصیه می‌شود.

آویشن و سیستم تنفسی

آویشن مخصوصا آویشن باغی دارای اثرات ضدقارچی و ضدباکتریایی قوی است. دم‌نوش آن برای درمان عفونت گوش میانی مفید است. براساس تحقیقات ثابت شده است که گیاه آویشن جهت رفع سرماخوردگی، درمان بیماری‌های مجاری تنفسی فوقانی از قبیل آسم، تنگی نفس، سرفه‌های خشک مکرر، گلودرد، آمفیزم و برونشیت مفید است. دم‌نوش آن اثرات ضد سرفه و خلط آور دارد. هم‌چنین به صورت بخور درسرماخوردگی، برونشیت مزمن، سل و سیاه سرفه استفاده می‌شود.

دمنوش آویشن

۵ تا ۱۰ گرم آویشن را در یک لیتر آب جوش دم کنید و با کمی عسل میل کنید. این دم‌نوش برای ناراحتی کلیه، مثانه، درد مفاصل، سیاتیک، خونریزی‌های رحم و ترشحات غیرطبیعی زنان مؤثر است. هم‌چنین برای بیماری فلج، لقوه، فراموشی، صرع، تقویت کلیه و قوه باه مفید است.

دمنوش آویشن شیرازی و پونه کوهی

آویشن ۱ قاشق، پونه ۱ قاشق، عسل ۲ قاشق مرباخوری در هر لیوان، آب جوش ۳ لیوان. آویشن و پونه را بعد از شستن، همراه با آب جوش در قوری چینی بریزید و به مدت ۳۰ دقیقه روی حرارت ملایم دم کنید. سپس عسل را به آن بیفزایید و میل کنید. این نوشیدنی برای فصل پاییز و زمستان بسیار مناسب است. گرم‌کننده قوی می‌باشد و لرزش زمستانی را از بین می‌برد. هم‌چنین بازکننده گرفتگی روده‌ها، درمان‌کننده بیماری‌های سیستم تنفسی از جمله سرماخوردگی و آنفولانزا و پاک‌کننده سینه و ریه‌ها است.

ارزآوری ۳۰۰ میلیون دلاری گیاهان دارویی و ممنوعیت واردات از سال آتی

طبق گزارشی به نقل از وزارت جهاد کشاورزی، حسین زینلی گفت: ما بر اساس تامین نیازهای کشور یک برنامه کاربردی و راهبردی کل کشور داریم که به زودی این برنامه در سطح کشور به تفکیک روستا و شهر اعلام خواهد شد.

وی ادامه داد: بر اساس بررسی های به عمل آمده و بر مبنای تولیدات کشاورزی مناطق مختلف کشور، ما کشور را قطب بندی کرده ایم و تصمیم بر آن است که هر استان صرفاً روی محصول اختصاصی منطقه خود کار کند یعنی مثلا گل محمدی فقط در کاشان، فارس و کرمان. این برنامه در راستای آن است که در هر استانی یک زنجیره ارزش (تولید، فرآوری، تحقیقات دانشگاهی و…) ایجاد کنیم و بر آن هستیم که در هر استانی تمام زنجیره ارزش آن گیاه دارویی خاص تامین شود.

زینلی افزود: با هدف تسهیل سرمایه گذاری و رونق تولید، جلساتی با محوریت وزارت جهاد کشاورزی و با حضور نمایندگان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور بررسی نیازهای اساسی کشور در حوزه محصولات غذایی و دارویی تشکیل شده است.

وی خاطرنشان کرد: برآوردها نشان می دهد ۸۵ درصد گیاهان دارویی که در کشور ما مصرف می شود، قابلیت کشت، تولید و توسعه را در داخل دارد و بر این مبنا برنامه ریزی کرده ایم که در سال آینده ۷۵ درصد از میزان را از طریق تولید داخلی کشور تامین کنیم.

همگرایی «جهاد کشاورزی»، «بهداشت و درمان» و «صنعت، معدن و تجارت» برای رونق اقتصادی بخش کشاورزی

زینلی تاکید کرد: این برنامه ریزی ها و هماهنگی ها علاوه بر ستاد گیاهان دارویی نهاد ریاست جمهوری (به دبیری وزارت جهاد کشاورزی) در کمیته های مختلفی از جمله کمیته سیاستگذاری که زیر نظر معاونت علمی ریاست جمهوری و تحت مدیریت اقای دکتر عصاره یا کمیته ای در وزارت بهداشت با حضور وزارت جهاد کشاورزی صورت پذیرفته که تصمیمات با رویکرد رونق اقتصادی در بخش کشاورزی انجام می شود.

وی افزود:این همگرایی برای اولین بار اتفاق می افتد و ما امیدواریم که با همکاری این ۴ بخش (۳ وزارت مذکور و بخش خصوصی) سال آینده بتوانیم تحولی جدی در بخش گیاهان دارویی کشورداشته باشیم و این را من نوید می دهم که ان شاءالله در سال آینده ما ۱۰۰ درصد شاهد تامین نیاز ملی کشور همراه با تولید محصول با کیفیت و صادرات خوب خواهیم داشت.

ممنوعیت واردات گیاهان دارویی از سال آینده

مجری طرح ملی گیاهان دارویی در ادامه سخنان خود، گیاهان دارویی و داروهای گیاهی را مصداق بارز پدافند غیر عامل در کشور دانست و گفت: در راستای تقویت تولید داخلی، ما از سال آینده در زمینه واردات گیاهان دارویی (مواد اولیه یا فرآوری شده) به شدت سخت گیری خواهیم کرد مگر اینکه تولید آن محصول گیاه دارویی را در داخل کشور نداشته باشیم. وی یادآور شد: ما این موضوع را به کارخانجات اعلام کرده ایم و الان هم اعلام رسمی می کنم. در این راستا بر اساس برنامه ریزی های به عمل آمده، جلساتی هم با واحدهای صنعتی بزرگ فرآوری محصولات کشاورزی و گیاهان دارویی، کارخانجات دارویی تشکیل خواهد شد تا برنامه «کشاورزی مبتنی بر قرارداد» را عملیاتی کنیم.

زینلی گفت: در حوزه تولید گیاهان دارویی، در مرحله اول هدف اول تامین نیاز داخلی و سپس چشم انداز صادراتی آنهاست. از این رو فرایند تولید و فرآوری انها باید اصلاح شود.

وی ضمن انتقاد از هزینه شدن ذخایر ارزی کشور برای واردات گیاهان دارویی گفت: ارزی که با این سختی به دست می آوریم را نباید به این راحتی از دست بدهیم، در صورتی که امکان عدم هزینه آن و در عین حال بهره گیری از توان داخلی و تقویت تولید ملی را داریم.

زینلی تاکید کرد: این دستورالعمل در خصوص محصولاتی که نیاز آبی بالایی دارد، در داخل کشور تولید نداریم یا گیاهانی که در اثر حوادث غیر مترقبه یا مخاطرات جوی دچار مشکل شوند، عملیاتی نمی شود.

عدم واردات گیاهان دارویی به منزله تحمیل فشار به مردم و مصرف کنندگان نیست

وی عدم واردات گیاهان دارویی را به منزله تحمیل فشار به مردم و مصرف کنندگان ندانست و افزود: قیمت داخلی باید در حد متعادل بین المللی و یا زیر قیمت بین المللی باشد اما اگر کاهش تولید یا هرگونه مباحثی دیگر باعث افزایش قیمت داخلی شود که باعث فشار بر مصرف کننده و یا سرمایه گذار واحدهای صنعتی و نهایتاً موجب افزایش قیمت شود، اجازه واردات داده خواهد شد. بنابراین این موضوع یک فرصت جدی و مناسب برای تقویت توان و رونق هدفمند بخش کشاورزی و همچنین واحدهای صنایع تبدیلی کشاورزی و کارخانجات تولید داروهای گیاهی است.

مجری طرح ملی گیاهان دارویی تعداد گونه هایی که به کشور وارد می شود (مثل هل، دارچین و زنجبیل) را حدود ۳۰ گونه اعلام کرد و گفت: از ۸۰۰۰ گونه گیاهی شناخته شده، ۱۷۲۸ گونه گیاهی بومی و اندمیک ایران که از این تعداد ۴۰ الی ۵۰ گیاه دارویی پر مصرف در داخل کشور داریم و ۲۲۰ گونه گیاهی کلاً در عطاری ها و طب سنتی استفاده می شود. ۱۹۰ گونه نیز در داخل کشور و مراتع طبیعی به صورت وحشی تولید می شود که با تولید برخی از این نوع گیاهان که فاقد مزیت نسبی است، صرفاً به صورت گلخانه ای موافقت می شود.

میزان تحقق برنامه های این مرکز طی سالجاری فراتر از ۱۰۰ درصد است

وی میزان تحقق برنامه های کوتاه مدت طرح ملی گیاهان دارویی طی سال ۹۷ را بالاتر از ۱۰۰ درصد دانست و افزود: افزایش سطح زیر کشت گل محمدی در کشور به عنوان یک محصول با نیاز آبی کم و ارزش اقتصادی و صادراتی بالا، بیش از ۲۰۰ درصد به نسبت سال گذشته بوده است و باغات گل محمدی طی سال جاری ۲۰۰۰ هکتار افزایش داشته اند.

وی اضافه کرد:انشاءالله در فصل بهار هم حدود ۲۰۰۰ هکتار توسعه کشت گل محمدی خواهیم بود.

زینلی گفت:همچنین براساس این برنامه، ۲۵۰۰ هکتار توسعه کشت زعفران داشته ایم که در سطح ۳۱۰۰ هکتار عملیاتی شده است.

مجری طرح ملی گیاهان دارویی در ادامه در خصوص کشت پاییزه اظهار داشت: تولید سیاه دانه، تخم شربتی، گیاهان اساسی مثل گشنیز، خار مریم، آویشن، گل گاو زبان و… از اولویت های مد نظر این برنامه است.

حمایت ویژه از کشت گیاهان دارویی بومی ایران

وی برندسازی و برنامه ریزی جهت سودآوری و ارز آوری بیشتر گیاهان دارویی بومی ایران را بخش دیگری از این برنامه دانست و افزود: بازار خارجی برای فروش محصول مهیا شده است و ما از کشت برخی محصولات مثل ثعلب، قارچ ترافل، کتیرا و آویشن شیرازی در مراتع و مزرعه حمایت می کنیم که به عنوان مثال ما در سال زراعی جاری بالغ بر یک میلیون نشا آویشن شیرازی را برای اولین بار در کشور تهیه و توزیع کرده ایم و و امیدواریم با توجه به اینکه برخی گونه ها مثل آویشن شیرازی در مراتع تهدید می شود، بتوانیم گیاهان خود رو و وحشی را هم زراعی کنیم.

زینلی، تقویت بخش کشاورزی از طریق ترویج کاشت محصولات با نیاز آبی پایین و میزان تولید بالا و مزیت نسبی بالا را بخش دیگری از این برنامه دانست و گفت: به عنوان مثال زیره سیاه گیاه بومی (اندمیک) ایران است و دنیا نیز پذیرش آن را دارد و از طرفی نیاز آبی کم و تولید بالایی دارد و در عرض سه ماه در هر هکتار درآمدی حدود ۲۰۰ میلیون تومان دارد.

وی ادامه داد: از گیاهان دارویی اندمیک کشور، علاوه بر زعفران یا آویشن شیرازی و زیره سیاه، می توان به موسیر، گل گاوزبان، زیره سبز، حنا و وسمه اشاره کرد که ما طی برنامه ای در پی توسعه سطح زیر کشت آنها هستیم و زیر ساخت آن را آماده کرده ایم.

مجری طرح ملی گیاهان دارویی ضمن اشاره به سیر صعودی صادرات گیاهان دارویی طی سال های اخیر خصوصاً صادرات ۲۵۲ میلیون دلاری زعفران طی ۸ ماهه نخست سال جاری گفت: صادرات گشنیز، گل محمدی و انواع صمغ ما را بر آن داشت تا این برنامه را با جدیت بیشتری پیگیری کنیم.

تشکیل کمیته تجارت و راه اندازی سامانه جامع گیاهان دارویی

زینلی با اشاره به ساماندهی حوزه تولید و فروش گیاهان دارویی گفت: به زودی سامانه تولید، توسعه و صادرات و واردات گیاهان دارویی راه اندازی و رونمایی خواهد شد تا بتوانیم فرایند تولید و توزیع از مزرعه تا سفره را رصد کنیم که به نوعی می تواند فروش بدون واسطه این محصولات تلقی شود؛ هدف این سامانه و مبنای کار ما ترویج کشاورزی مبتنی بر قرارداد بین کشاورزان، مردم، تجار و کارخانجات است.

مجری طرح ملی گیاهان دارویی یکی از مهمترین برنامه های وزارت جهاد کشاورزی در این حوزه را تشکیل «کمیته تجارت» دانست و گفت: این کمیته با محوریت بخش خصوصی و با حضور بازرگان ها تشکیل می شود و در این جلسات، اهداف و رسالت اصلی دفتر گیاهان دارویی برای آنها تشریح می شود که در راستای تقویت زنجیره ارزش این محصولات برای مصرف داخل یا صادرات، چه کمکی از شما ساخته است و چگونه می توانید این را کامل کنید؛ هدف بخش دولتی صرفاً تسهیلگری است.

اولویت در ارائه تسهیلات در راستای تکمیل زنجیره ارزش

زینلی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فرآوری گیاهان دارویی تصریح کرد: ما در احداث واحدهای کوچک (در اراضی کشاورزی) مشکلی نداریم و مشکلات آن حل شده است. مثل واحدهای خشک کردن و یا بوجاری کردن اما بررسی های ما نشان می دهد که در زمینه محصولات حد واسط مشکلاتی وجود دارد؛ محصولاتی که مثلا در کنار بوجاری نیاز به ضد عفونی دارد تا انها را بتوانیم در کارخانجات مصرف کنیم که در این زمینه نیز برنامه ریزی هایی شده است و تصمیم بر آن است تسهیلات به طرح هایی داده شود که زنجیره ارزش کامل تر شود. یعنی در تخصیص تسهیلات، اولویت را به کشت و یا فراوری گیاهانی خواهیم داد که کمبود داریم و اعتقاد داریم باید در کشور سطح زیر کشت آنها توسعه داده شود تا نیاز داخلی کشور رفع شود.

وی تصریح کرد: ما مهمترین مساله ای که داریم تراز تجاری گیاهان دارویی است که الان ۳۰۰ درصد یعنی سه برابر به نفع ماست. ما ۴۵۰ میلیون دلار صادرات داریم و ۱۵۰ میلیون دلار مصرف داخل است و این یعنی سه برابر ارزش افزوده بیشتر داریم. اگر بتوانیم حتی صادرات را در همین حد نگه داریم اما مصرف داخلی را بیشتر کنیم و واردات را نیز کم کنیم، هم رونق اقتصادی ما بیشتر می شود و هم سطح تراز تجاری مثبت تر می شود. تاکید بیشتر ما براین بحث متمرکز است.

لزوم تحقیقات کاربردی در حوزه گیاهان دارویی

مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به بحران آب در کشور گفت: کم آبی آب باعث کاهش عملکرد گیاهان دارویی است و از طرفی هم تحقیقات زیادی در حوزه کشت و تولید گیاهان دارویی انجام نشده است. مشکل ما این است که دانشگاه های ما در این حوزه برنامه ای ندارند؛ تدریس می کنند و دانشجو فارغ التحصیل می کنند، تز و پایان نامه و مقاله می نویسند اما همه اینها هیچ کمکی به ما در برنامه ریزی، سیاستگذاری و اجرا نمی کند. از این رو یکی از برنامه های اساسی پیشنهاد موضوعات به منظور تحقیقات عملیاتی و کاربردی و بهره گیری بیشتر ما از این تحقیقات است.

افزایش تولید در واحد سطح بر اساس برنامه ریزی

وی افزود: سال زراعی جاری برای اولین بار تسهیلات برای اصلاح خاک پرداخت شد؛ به دلیل فقر خاک و بحران آب باید برای رونق بخش کشاورزی و تقویت اقتصاد خانوارهای روستایی، به طرف اصلاح الگوی کشت و توسعه کشت گیاهان دارویی حرکت کنیم. بحمدالله در جاهایی که آب و کود کافی داشته اند متوسط عملکرد تولید زعفران ۱۰ الی ۱۲ کیلو در هکتار شده است. در برخی مناطق هم کشاورزان توانسته اند ۲۰ و حتی تا ۳۰ کیلو در هکتار برداشت محصول زعفران داشته باشند. این نشان دهنده این است که ما بر اساس مصرف نهاده ها و برنامه ریزی و مراقبتی که داریم می توانیم افزایش تولید در هکتار را داشته باشیم.

در صورت تخصیص اعتبارات، صادر کننده اول خاورمیانه خواهیم شد

زینلی صادرات گیاهان دارویی در ۸ ماهه نخست سال جاری را ۳۰۰ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: ما در داخل کشور پتانسیل خوبی برای افزایش این مقدار داریم و برای بالفعل شدن این پتانسیل باید برنامه ای راهبردی و عملیاتی داشت. تهیه، تدوین و نظارت بر حسن اجرای این برنامه، نیازمند تخصیص اعتبارات است که متاسفانه تا کنون عملگرایی خاصی در آن ندیده ایم. اگر به این طرح توجه شود و طی چند سال آینده، تخصیص اعتبارات و بودجه مناسبی برای گیاهان دارویی داشته باشیم و همچنین بتوانیم این حلقه ها را به هم وصل کنیم، مسلما طی دو سال آینده می توانیم به راحتی صادر کننده اول خاورمیانه باشیم.

اتاق مشاوره تخصصی گیاهان دارویی در استان گلستان راه اندازی می شود

به نقل از روابط عمومی بنیاد نخبگان گلستان، ابوالقاسم خزاعیان اظهار کرد: به همت کارگروه گیاهان دارویی بنیاد نخبگان استان گلستان، اتاق مشاوره تخصصی گیاهان دارویی برای ارائه خدمات علمی و فنی در حوزه‌های کاشت، داشت و برداشت، فرآوری و صنعت، بازرگانی، مجوزها و استانداردهای مرتبط با حوزه گیاهان دارویی راه‌اندازی می‌شود.

وی با تأکید بر ظرفیت‌های ویژه استان گلستان در حوزه گیاهان دارویی خاطرنشان کرد: با تشکیل کارگروه‌های تخصصی، زمینه اثرگذاری نخبگان در تصمیم‌گیری‌های کلان فراهم می‌شود و با توجه به نظرات جامعه نخبگانی امکان مقابله با هرگونه بحران وجود دارد.

خزائیان گفت: انتظار می‌رود با حضور و مشارکت نخبگان، استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود در بخش گیاهان دارویی در راستای توسعه اقتصادی استان صورت گیرد.

وی افزود: تولیدکنندگان، بازرگانان فعال در حوزه گیاهان دارویی جهت استفاده از خدمات این مرکز مشاوره‌ای تخصصی دعوت به عمل خواهد آمد.

بیوتکنولوژی گیاهان دارویی و داروهای گیاهی

استفاده از ترکیبات دارویی مشتق از گیاهان، نه تنها قدمت زیادی دارد، بلکه به‌دلیل عوارض جانبی بی‌شمار داروهای شیمیایی از یک‌سو و نارسایی‌های متعدد طب نوین در درمان برخی از بیماری‌ها با گذشت زمان، بار دیگر پرورش و تولید گیاهان دارویی با رشد قابل‌توجهی روبرو شده‌است. در تحقیق حاضر سعی شده است تا ضمن معرفی برخی از روش‌های بیوتکنولوژیک مورد استفاده در شناسایی و تولید گیاهان دارویی، اهمیت اقتصادی متابولیت‌های دارویی مشتق از این گیاهان و ارزش بالای آنها برای کشورهایی همچون ایران که دارای تنوع بالایی از گیاهان دارویی هستند مشخص شود.
● مقدمه
سابقه استفاده از گیاهان دارویی به زمان‌های بسیار دور برمی‌گردد؛ به‌طوری‌که حتی در کتب قدیمی مانند انجیل و کتاب مقدس باستانی هند (ودا(. استفاده از برخی گیاهان در درمان بیماری‌ها توصیه شده است. اما قدمت استفاده از گیاهان دارویی، به‌معنی روند رو به کاهش آن در دنیای مدرن امروزی نیست. امروزه در جوامع صنعتی و در بسیاری از کشورهای پیشرفته و درحال توسعه، استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی برای حفظ سلامتی، به‌دلیل افزایش اعتماد مردم به استفاده از این گیاهان، بسیار چشمگیر است.
طبق برآوردی که توسط سازمان بهداشت جهانی ( WHO ) صورت گرفته است، بیش از ۸۰ درصد مردم جهان (نزدیک به ۵ میلیارد نفر)‌، برای درمان بیماری‌ها هنوز از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند. تقریباً یک چهارم داروهای تهیه‌شده‌ دنیا دارای منشأ گیاهی هستند که یا مستقیماً از گیاهان عصاره‌گیری شده‌اند و یا بر اساس ترکیب گیاهی،‌ مدوله و سنتز شده‌اند. کار بر روی طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی، در سراسر جهان و به‌خصوص هند، ژاپن، پاکستان، سریلانکا و تایلند در دست انجام می‌باشد. در اروپا و در کشورهایی از قبیل آلبانی، بلغارستان، کرواسی، فرانسه، آلمان، مجارستان، هلند، اسپانیا و انگلستان و همچنین ترکیه، حدود ۱۵۰۰ گونه از گیاهان دارویی و معطر مورد استفاده قرار گرفته و در حدود ۱۴۰۰ محصول گیاهی در اروپا و ایالات متحده تولید می‌شود. در حدود ۲۵ درصد از داروهای تجویزشده در ایالات متحده، حاوی حداقل یک ترکیب فعال گیاهی هستند. در چین، فروش داروهای سنتی در طول ۵ سال اخیر دو برابر شده است. در هند نیز صادرات گیاهان دارویی نسبت به سال‌های قبل سه برابر شده است. تعداد زیادی از فرآورده‌های دارویی مشهور از گیاهان بدست می‌آیند. مثلاٌ، معمول‌ترین مسکن، یعنی (آسپرین)‌ از گونه‌های بید Salix و Spiraea به‌دست می‌آید. همچنین داروهای ضد سرطانی چون Paclitaxel و Vinblastine فقط از منابع گیاهی حاصل می‌شوند.
بنابراین استفاده از روش‌های بیوتکنولوژیک به‌منظور تکثیر و افزایش توان ژنتیکی گیاهان دارویی و همچنین شناسایی سریع‌تر و دقیق‌تر ژنوتیپ‌هایی که فرآورده بیشتری تولید می‌کنند، می‌تواند بسیار مفید و از لحاظ تجاری سودآور باشد. در مطلب حاضر، روش‌های مختلف بیوتکنولوژیک که می‌توانند در زمینه افزایش بهره‌وری گیاهان دارویی به‌کار روند معرفی خواهند شد.
● کاربردهای ” کشت بافت ” در زمینه گیاهان دارویی
یکی از بخش‌های مهم بیوتکنولوژی “کشت بافت” است که کاربردهای مختلف آن در زمینه گیاهان دارویی، از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است:
۱) باززایی در شرایط آزمایشگاهی ( In-Vitro Regeneration ):
تکثیر گیاهان در شرایط آزمایشگاهی، روشی بسیار مفید جهت تولید داروهای گیاهی باکیفیت است. روش‌های مختلفی برای تکثیر در آزمایشگاه وجود دارد که از جمله‌ آنها، ریزازدیادی است. ریزازدیادی فواید زیادی نسبت به روش‌های سنتی تکثیر دارد. با ریزازدیادی می‌توان نرخ تکثیر را بالا برد و مواد گیاهی عاری از پاتوژن تولید کرد. گزارش‌های زیادی در ارتباط با بکارگیری تکنیک ” کشت بافت ” جهت تکثیر گیاهان دارویی وجود دارد. با این روش برای ایجاد کلون‌های گیاهی از تیره لاله در مدت ۱۲۰ روز بیش از ۴۰۰ گیاه کوچک همگن و یک شکل گرفته شد که ۹۰ درصد آنها به رشد معمولی خود ادامه دادند. برای اصلاح گل انگشتانه، از نظر صفات ساختاری، مقدار بیوماس، میزان مواد مؤثره و غیره با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد ولی با تکثیر رویشی این گیاه از راه کشت بافت و سلول، می‌توان بر آن مشکلات غلبه نمود. چنان‌که مؤسسه گیاهان دارویی بوداکالاز در مجارستان از راه کشت بافت و سلول گل انگشتانه موسوم به آکسفورد، توانست پایه‌هایی کاملاٌ همگن و یک شکل از گیاه مذکور به‌دست آورد. از جمله گیاهان دیگر می‌توان موارد زیر را نام برد:
ـ Catharanthus roseus
ـ Cinchona ledgeriana
ـ Digitalis spp
ـ Rehmannia glutinosa
ـ Rauvolfia serpentina
ـ Isoplexis canariensis 
۲) باززایی از طریق جنین‌‌زایی سوماتیک )غیرجنسی):
تولید و توسعه مؤثر جنین‌های سوماتیک، پیش‌نیازی برای تولید گیاهان در سطح تجاری است. جنین‌زایی سوماتیک فرآیندی است که طی آن گروهی از سلول‌ها یا بافت‌های سوماتیک، جنین‌های سوماتیک تشکیل می‌دهند. این جنین‌ها شبیه جنین‌های زیگوتی (جنین‌های حاصل از لقاح جنسی) هستند و در محیط کشت مناسب می‌توانند به نهال تبدیل شوند. باززایی گیاهان با استفاده از جنین‌زایی سوماتیک از یک سلول، در بسیاری از گونه‌های گیاهان دارویی به اثبات رسیده است. بنابراین در این حالت با توجه به پتانسیل متفاوت سلول‌های مختلف در تولید یک ترکیب دارویی، می‌توان گیاهانی با ویژگی برتر نسبت به گیاه اولیه تولید نمود. ازجمله گیاهان دارویی که توانسته‌اند از آنها جنین سوماتیک به‌دست آورند، می‌توان موارد زیر را بیان نمود:
ـ Podophyllum hexandrum
ـ Bunium persicum
ـ Acacia catechu
ـ Aesculus hippocastanum and Psoralea corylifolia
۳) حفاظت گونه‌های گیاهان دارویی از طریق نگهداری در سرما:
با تکیه بر کشت بافت و سلول می‌توان برای نگهداری کالتیوارهای مورد نظر در بانک ژن یا برای نگهداری طولانی مدت اندام‌های تکثیر گیاه در محیط نیتروژن مایع، اقدام نمود. نگهداری در سرما، یک تکنیک مفید جهت حفاظت از کشت‌های سلولی در شرایط آزمایشگاهی است. در این روش با استفاده از نیتروژن مایع (۱۹۶- درجه سانتی‌گراد) فرآیند تقسیم سلولی و سایر فرآیندهای متابولیکی و بیوشیمیایی متوقف شده و در نتیجه می‌توان بافت یا سلول گیاهی را مدت زمان بیشتری نگهداری و حفظ نمود. با توجه به اینکه می‌توان از کشت‌های نگهداری شده در سرما، گیاه کامل باززایی کرد، لذا این تکنیک می‌تواند روشی مفید جهت حفاظت از گیاهان دارویی در معرض انقراض باشد. مثلاً بر اساس گزارشات منتشر شده، روش نگهداری در سرما، روشی مؤثر جهت نگهداری کشت‌های سلولی گیاهان دارویی تولیدکننده آلکالوئید همچون Rauvollfia serpentine , D. lanalta , A. belladonna , Hyoscyamus spp . است. این تکنیک، می‌تواند جهت نگهداری طیفی از بافت‌های گیاهی چون مریستم‌ها، بساک و دانه گرده، جنین، کالوس و پروتوپلاست به‌کار رود. تنها محدودیت این روش، مشکل دسترسی به نیتروژن مایع است.
۴) تولید متابولیت‌های ثانویه از گیاهان دارویی:
از لحاظ تاریخی، اگرچه تکنیک ” کشت بافت ” برای اولین بار، در سال‌های ۱۹۴۰-۱۹۳۹ در مورد گیاهان به‌کار گرفته‌شد، ولی در سال ۱۹۵۶ بود که یک شرکت دارویی در کشور آمریکا ( Pfizer Inc ) اولین پتنت را در مورد تولید متابولیت‌ها با استفاده از کشت توده‌ای سلول‌ها منتشر کرد. کول و استابو (۱۹۶۷) و هبل و همکاران (۱۹۶۸) توانستند مقادیر بیشتری از ترکیبات ویسناجین ( Visnagin ) و دیوسجنین ( Diosgenin ) را با استفاده از کشت بافت نسبت به حالت طبیعی (استخراج از گیاه کامل) به‌‌دست آورند. گیاهان، منبع بسیاری از مواد شیمیایی هستند که به‌عنوان ترکیب دارویی مصرف می‌شوند. فرآورده‌های حاصل از متابولیسم ثانویه گیاهی ( Secondary Metabolite ) جزو گرانبهاترین ترکیب شیمیایی گیاهی ( Phytochemical ) هستند. با استفاد از کشت بافت می‌توان متابولیت‌های ثانویه را در شرایط آزمایشگاهی تولید نمود. لازم به‌ذکر است که متابولیت‌های ثانویه، دسته‌ای از مواد شامل اسیدهای پیچیده، لاکتون‌ها، فلاونوئیدها و آنتوسیانین‌ها هستند که به‌صورت عصاره یا پودرهای گیاهی در درمان بسیاری از بیماری‌های شایع به‌کار برده می‌شوند.
▪ راهکارهای افزایش متابولیت‌های ثانویه گیاهی از طریق کشت بافت
ـ استفاده از محرک‌های ( Elicitors ) زنده و غیر زنده‌ای که می‌توانند مسیرهای متابولیکی سنتز متابولیت‌های ثانویه را تحت تأثیر قرار داده و میزان تولید آنها را افزایش دهند. لازم به‌ذکر است که این محرک‌ها در شرایط طبیعی نیز بر گیاه تأثیر گذاشته و باعث تولید یک متابولیت خاص می‌شوند.
ـ افزودن ترکیب اولیه ( Precursor ) مناسب به محیط‌کشت، با این دیدگاه که تولید محصول نهایی در نتیجه وجود این ترکیبات در محیط‌کشت، القاء شود.
ـ افزایش تولید یک متابولیت ثانویه در اثر ایجاد ژنوتیپ‌های جدیدی که از طریق امتزاج پروتوپلاست یا مهندسی ژنتیک، به‌دست می‌آیند.
ـ استفاده از مواد موتاژن جهت ایجاد واریته‌های پربازده
ـ کشت بافت ریشه گیاهان دارویی (ریشه، نسبت به بافت‌های گیاهی دیگر، پتانسیل بیشتری جهت تولید متابولیت‌های ثانویه دارد)
▪ مثال‌ها
مثال‌های قابل ذکر آنقدر زیاد است که تصور می‌شود هر ماده‌ای با منشاء گیاهی، از جمله، متابولیت‌های ثانویه را می‌توان به‌وسیله کشت‌های سلولی تولید کرد: از جمله ترکیباتی که از طریق کشت سلولی و کشت بافت به تولید انبوه رسیده است،‌ داروی ضد سرطان تاکسول است. این دارو که در درمان سرطان‌های سینه و تخمدان به‌کار می‌رود از پوست تنه درخت سرخدار ( Taxus brevilifolia L ) استخراج می‌گردد. از آنجایی‌که تولید تاکسول به‌دلیل وجود ۱۰ هسته استروئیدی در ساختار شیمیایی آن بسیار مشکل است و جمعیت طبیعی درختان سرخدار نیز برای استخراج این ماده بسیار اندک است، لذا راهکار دیگری را برای تولید تاکسول باید به‌کار گرفت. در حال حاضر، برای تولید تاکسول از تکنیک کشت بافت و کشت قارچ‌هایی که بر روی درخت رشد کرده و تاکسول تولید می‌کنند،‌ استفاده می‌گردد.
سولاسودین ( Solasodine ) نیز از ترکیبات دیگری است که از طریق کشت سوسپانسیون سلولی گیاه Solanum eleganifoliu به‌دست می‌آید. از جمله متابولیت‌های دیگری که از طریق تکنیک کشت بافت و در مقیاس تجاری تولید می‌شود، شیکونین ( Shikonin ) (رنگی با خاصیت ضد حساسیت و ضد باکتری) است. مثال‌های زیر گویای کارایی تکنیک کشت بافت در تولید متابولیت‌های ثانویه است.
تولید آلکالوئید پیرولیزیدین ( Pyrolizidine ) از کشت بافت ریشه Senecio sp ، سفالین ( Cephaelin ) و امتین ( Emetine ) از کشت کالوس Cephaelis ipecacuanha ، آلکالوئید کوئینولین ( Quinoline ) از کشت سوسپانسیون سلولی Cinchona ledgerione و افزایش بیوسنتز آلکالوئیدهای ایندولی با استفاده از کشت سوسپانسیون سلولی گیاه Catharanthus roseus .
▪ استفاده از بیورآکتورها در تولید صنعتی متابولیت‌های ثانویه
تولید متابولیت ثانویه گیاهی با خصوصیات دارویی در شرایط آزمایشگاهی، فواید زیادی در مقایسه با استخراج این ترکیبات از گیاهان، تحت شرایط طبیعی دارد. کنترل دقیق پارامترهای مختلف، سبب می‌شود که کیفیت مواد حاصل در طول زمان تغییر نکند. درحالی که در شرایط طبیعی مرتباٌ تحت تأثیر شرایط آب و هوایی و آفات است. تحقیقات زیادی در زمینه استفاده از کشت‌های سوسپانسیون و سلول گیاهی برای تولید متابولیت‌های ثانویه صورت گرفته است. از جمله ابزارهایی که برای کشت وسیع سلول‌های گیاهی به‌کار رفته‌اند، بیورآکتورها هستند. بیورآکتورها، مهمترین ابزار در تولید تجاری متابولیت‌های ثانویه از طریق روش‌های بیوتکنولوژیک، محسوب می‌شوند.

تولید داروی گیاهی ضد سرطان

انعقاد تفاهم‌نامه‌ی همکاری پژوهشکده معتمد جهاددانشگاهی با کارخانه‌ی «کاناتراپیوتیک» دانمارک

دپارتمان پژوهشی کیفیت زندگی و طب فراگیر پژوهشکده معتمد جهاددانشگاهی به منظور همکاری های پژوهشی محصول محور با هدف تولید داروی ضد سرطان از ترکیبات دارویی مستخرج از گیاه کانابیس (شاهدانه)، تفاهم نامه مشترکی را با کارخانه ی کاناتراپیوتیک دانمارک به امضا رساند.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده معتمد جهاددانشگاهی، دکتر علیرضا مجیدانصاری مدیر دپارتمان پژوهشی کیفیت زندگی و طب فراگیر پژوهشکده معتمد جهاددانشگاهی با اعلام این خبر گفت: در راستای این تفاهم¬نامه مطالعات مقایسه ای برای بررسی اثرات ضد سرطانی عصاره تام با نسبت های متفاوت متابولیتی و کانابیوییدهای خالص صورت می گیرد، همچنین طراحی و اثر بخشی برخی از مولکول های دارویی جدید از مشتقات کانابیویید ها نیز مورد تحقیق و بررسی قرار خواهد گرفت.

وی با اشاره به اینکه پژوهش ها حاکی از آن است که؛ THC و سایر کانابینوئیدهاى خالص مى توانند در برطرف کردن تهوع و افزایش اشتها و بسیاری مشکلات و عوارض درمانی دستگاه گوارش موثر باشند؛ افزود: بنابراین این خاصیت مى‌تواند براى افراد سرطانی که داروهاى شیمى درمانى دریافت مى کنند در نظر گرفته شود.

به علاوه اثرات ضد سرطانی ترکیبات این گیاه امروزه بسیار مورد توجه مجامع علمی قرار گرفته و مطالعات بالینی متعددی در فازهای انتهایی اخذ مجوزهای درمانی علاوه بر استفاده تسکینی در این ترکیبات قراردارد.

گفتنی است، مجموعه،ی Danish Cancer Society ضمن استقبال از همکاری های فی مابین دو کشور با اعلام حمایت از این تفاهم نامه برای پشتیبانی بخشی از نیاز های مادی و معنوی پژوهش های مذکور اعلام آمادگی نموده است.