تیره بار هنگ (Plantaginaceae)
فرم کلی تیره Plantaginaceae: گیاهانی علفی یا درختچه ای؛ آبدار یا غیرآبدار. یکساله تا چندساله؛ دارای برگ های متراکم اولیه، یا فاقد برگ های متراکم قابل رؤیت. هتروفیلی یا غیرهتروفیلی. برگ ها متناوب؛ مارپیچی؛ علفی یا چرمی یا گوشتی؛ دمبرگ دار یا بی دمبرگ؛ پوششی؛ ساده. پهنک برگ یکپارچه یا بریده بریده؛ خطی یا نیزه ای یا یا تخم مرغی؛ دارای رگبرگ های پرمانند. برگ ها بی گوشوارک.
تولیدمثل و گرده افشانی: گیاهانی هرمافرودیت، یا یکپایه ی ماده، یا یکپایه. گرده افشانی توسط باد، یا توسط باد و حشرات.
جغرافیا، سیتولوژی: نواحی یخبندان تا گرمسیری. همه جازی. X=4-12(+) .
طبقه بندی خانواده Plantaginaceae: زیررده دولپه ای ها. راسته Lamiales .
این خانواده دارای ۲۷۰ گونه است.
Plantago Psyllium (اسفرزه):
گیاهی علفی ، یکساله به ارتفاع ۱۰تا۳۵ سانتیمتر که به حالت وحشی در نواحی مختلف مختلف مدینترانه ،شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا منجمله ایران می روید.از مشخصات آن این است که برگ هایی باریک ،دراز ، نوک تیز و مجتمع به وضع متقابل یا سه تایی بر روی ساقه دارد.گل های آن به صورت سنبله هاییبر روی پایه بلند ظاهر می گردد، دارای براکته های باریک در قاعده گل آذین اند.میوه اش پوشینه شکوفا دو خانه است. این گیاه و دو گونه دیگر آن به نام های P.cynops L. P.indica L. , P.ramosa از نظر درمانی به مصارف مشابه می رسند. مخلوط دانه این گیاهان ،در بازرکانی تحت عنوان اسفرزه در معرض استفاده قرار می گیرد. خواص درمانی :از دانه گیاهان مذکور در رفع یبوست های مقاوم ،اسهال های ساده ، درد های ناشی از التهاب کلیه و مثانه و همچنین در خون آمدن از ریه استفاده به عمل می آید.
گیاهی است یکساله یا دو ساله که اغلب در ماسه زار ها ودشت های سواحل دریاها ،اراضی دارای شوره و نواحی گرم می روید.از مشخصات آن این است که برگ های آن در قاعده ساقه واقع است و پهنک آن نیز عموما باریک ،دراز و منقسم به تقسیمات عمیق یا دندانه دار می باشد.گل های آن مجموعا سنبله های باریک ودرازی به وجود می آورند که هر یک بر روی پایه بلندی منتهی به ناحیه یقه، واقع است.میوه آن کوچک ، محتوی ۳تا۵ دانه قهوه ای است. خواص درمانی : کلیه قسمت های گیاه اثر مدر دارد . از دانه اش نوعی کولیر ،جهت رفع ورم چشم تهیه می شود.
.Plantago major L:
نام‌های رایج: بارتنگ، بارهنگ کبیر، لسان الحمل، لسان الحمل‌کبیر، رماج‌ولک، چرغول. بارهنگ گیاهی است پایا، ظاهراً بی کرک یا کمی کرکپوش با بن و ریشه‌ای کوتاه است. سابقه آن به طول ۷۰-۱۰ سانتی متر، متعدد ایستاده یا خیزان، فاقد شیار، مساوی یا کمی بلندتر از برگها است. برگهای آن تماماً طوقه‌ای، تخم مرغی پهن با ۹-۳ رگبرگ قوی و برجسته، کامل یا در حاشیه سینوسی، بی کرک یا کرکپوش، دارای دمبرگ نسبتاً بلند. گلها سبز متمایل به قهوه‌ای، کوچک مجتمع در خوشه‌های دراز استوانه‌ای. موسم گلدهی گیاه اردیبهشت تا شهریورماه است. دانه‌های این گیاه تیره رنگ، کوچک و تخم مرغی شکل و در میوه‌ای پوستینه که به صورت کپسول تخم مرغی بوده و دارای ۲ خانه و محتوی ۸-۴ دانه‌است قرار دارند. دانه‌ها را از اواسط فصل بهار به بعد جمع آوری می‌نمایند ترکیبات شیمیایی: برگ و ریشه بارهنگ کبیر دارای موسیلاژ، صمغ، اسیدهای آلی، تانن، انورتین،امولسیون و گلوکوزیدی به‌نام اوکوبین، دیاستاز، هتروزید، مواد رنگی، ساکارز (درتخم)، پکتین، اسید سیتریک، ساپوزید (در برگ) و در خاکستر آن املاح مختلف‌سدیم، منیزیم، پتاسیم به‌طور فراوان موجود است.دانه بارهنگ دارای چربی، صمغ، موسیلاژ، ترکیبات گلوکزیدی است. قسمت مورد استفاده بارهنگ برگهای خشک شده و بندرت تازه، دانه و ریشه‌آن است. برگهای آن در بهار تا پیش از زمان گل دادن جمع‌آوری می‌شود و به‌سرعت‌در آفتاب در ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتیگراد باید خشکانده شود. محل رویش گیاه بارهنگ در منطقه وسیعی از دو قاره اروپا و آسیا و همچنین شمال آفریقا و آمریکای شمالی می‌روید. در ایران تقریباً در تمام نقاط می‌روید. خواص درمانی : طبع بارهنگ سرد و خشک است. بارهنگ کبیر دارای خواص قابض، تب‌بر، تونیک، نرم‌کننده، تصفیه‌کننده‌خون، ضد اسهال، محرک، معرق، مدر، ضد رماتیسم و ضد اسهال خونی، ضدالتهاب کلیه و مثانه، و ضد باکتری است. بارهنگ کبیر در موارد خونرویهای ریوی، وجود خون در اخلاط، عفونتهای‌مجاری تنفسی، التهابات چشمی، بیماریهای کبدی، زردی، استفراغ، رفع‌ناراحتی‌های آسم مرطوب و برونشیتی، اسهال‌های ساده و خونی، ورم مخاط‌دهان، درد دندان، التیام زخم، کولیک، مالاریا، سوزاک، احساس سوزش در لوله‌مری، نزله مجاری ادرار و دستگاه هضم، رفع تحریکات در نزله‌های مزمن برونشها استفاده می‌گردد.
گونه های خانواده Plantaginaceae در شبکه گیاهی ایران:
