تامین سوخت هواپیما با استفاده از جلبک‌اوگلنا

شرکت ژاپنی Euglena از نوعی ریزجلبک به نام اوگلنا برای تولید مواد غذایی، آرایشی و تولید سوخت‌ زیستی استفاده می‌کند. اوگلنا نوعی جلبک با خواص گیاهی و حیوانی است که ۵۹ نوع مواد مغذی مورد نیاز بدن انسان، مانند اسید‌های چرب اشباع نشده DHA و EPA -که در گوشت ماهی یافت می‌شوند- را شامل می‌شود.
به گفته مالکان این شرکت، اوگلنا مانند بقیه جلبک‌ها نیست زیرا اوگلنا نه تنها می‌تواند تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن انسان را تأمین کند بلکه می‌تواند عمل فتوسنتز خود را با استفاده از دی‌اکسید کربن حاصل از کارخانه‌های فولاد و نیروگاه‌ گرمایی آ‌ن‌ها نیز انجام دهد. در واقع آن‌ها ابتدا تحقیقات خود برای تولید اوگلنا را در آزمایشی با استفاده از گاز دی‌اکسید کربن خروجی در کارخانه زغال‌سنگ در شهر اوکیناوا در سال ۲۰۰۹ آغاز، و سپس چند سال بعد همین آزمایش را این‌بار با استفاده از گاز خروجی نیروگاه حرارتی تکرار کردند.
کارخانه تولید سوخت زیستی این شرکت در پاییز سال گذشته تکمیل شد. با این حال شرکت Euglena در زمینه تحقیق و توسعه سوخت‌های زیستی پیشرفت بسیار چشمگیری داشته است؛ به‌طوری که سرمایه‌گذاران این شرکت امیدوارند که بتوانند سوخت زیستی مورد نیاز برای هواپیمای المپیک توکیو را با استفاده از جلبک اوگلنا تهیه کنند.
مدیر بخش تجاری -Tstsu Kou- می‌گوید: “تولید سوخت زیستی از جلبک اوگلنا بسیار ارزان‌تر از تولید سوخت از دیگر منابع زیستی مانند نارگیل، ذرت و یا لوبیا می‌باشد؛ همچنین اوگلنا به‌عنوان ماده غذایی مصرفی ندارد پس می‌توان گفت که از لحاظ اخلاقی نیز نسبت به بقیه مواد اولیه مطرح شده در این زمینه، برتری دارد.”
همچنین وی خاطرنشان کرد: “در حال حاضر سوخت‌ زیستی موجود هزینه بیشتری نسبت به همتای فسیلی خود دارد؛ اما انتظار داریم که در آینده با توجه به افزایش هزینه سوخت‌های فسیلی بتوانیم در بازار جهانی سوخت خود را به‌عنوان یک سوخت جایگزین با قیمت مناسب به سراسر جهان عرضه کنیم.”
به گفته سرمایه‌گذاران این شرکت، سال گذشته فروش آن‌ها به ۱۳۳ میلیون دلار رسید که ۹۹ درصد این مبلغ از فروش در بخش‌های غذایی و مراقبت‌های بهداشتی به‌دست آمده است؛ این در حالی است که پنج نوع کسب و کار مختلف از جمله مراقبت‌های بهداشتی، مراقبت از زیبایی، سوخت زیستی، بررسی ژنوم و برنامه GENKI که مربوط به سلامت کودکان است در این شرکت انجام می‌شود.
 با این حال آن‌ها می‌خواهند سرمایه‌گذاری بیشتری در زمینه سوخت زیستی انجام دهند و قصد ندارند به تنهایی این کار را ادامه دهند. در واقع آن‌ها می‌خواهند از شرکت‌های دیگر نیز کمک بگیرند و در این راستا آن‌ها با انجمن تحقیقات کاربردی Chevron Lummus Global برای فناوری تبدیل سوخت زیستی، و با شرکت. Isuzu Motors Ltd به هدف تجاری‌سازی نسل بعدی سوخت گیاهی مشتق شده از اوگلنا، قراردادهایی عقد کرده‌اند. همچنین هفته‌ گذشته سوخت تولیدشده توسط Euglena در جشنواره هوشمند MinatoMirai برای تأمین انرژی ژنراتورهای این فستیوال مورد استفاده قرار گرفت و مالکان این شرکت قصد دارند قراردادی نیز با این جشنواره برای تأمین انرژی در سال‌های آینده عقد کنند.

تولید آنزیم های صنعتی از باکتری های شکمبه شتر/تولید برنج مقاوم به خشکی

پژوهش و زیرساخت و فناوری، ستاد توسعه زیست فناوری در بازدید از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با تقدیر از دستاوردها و فعالیتهای پژوهشگاه بر آمادگی گروه برای برقراری ارتباط نزدیکتر بین این پژوهشگاه و شرکت های دانش بنیان تاکید کرد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، دکتر حمیدرضا طهوری در بازدید از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در نشستی با حضور رییس و معاونان پژوهشگاه و مدیران بخش های مختلف تحقیقاتی با توامندی ها و ظرفیتهای پژوهشگاه در زمینه تحقیق و توسعه و تجاری سازی آشنا شده و در ادامه با حضور در بخشهای مختلف تحقیقاتی و گفت و گو با اعضای هیات علمی و محققان هر بخش از پروژه های در حال اجرا و دستاوردهای آنها مطلع شدند.

دکتر نیراعظم خوش خلق سیما، رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در ابتدای این نشست با اشاره به تاریخچه شکل گیری و توسعه پژوهشگاه گفت: مفتخریم که پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با قدمتی کمتر از ۲۰ سال زاده انقلاب اسلامی و ثمره تلاش فرزندان انقلاب است. پایه اولیه این پژوهشگاه با توسعه بخش فیزیولوژی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر و تشکیل موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی شکل گرفته و به فاصله سه، چهار سال بعد از شکل گیری موسسه به تدریج علاوه بر ستاد مرکزی مستقر در کرج که شامل بخش های مختلف تحقیقاتی است، مدیریتهای تخصصی در حوزه های صنایع غذایی، بیوتکنولوژی جانوری، متابولیتهای ثانویه و گیاهان دارویی هم در تبریز، رشت و اصفهان شکل گرفته اند که با ارتقای موسسه به پژوهشکده و نهایتا پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، مدیریتهای منطقه ای به پژوهشکده ارتقا پیدا کرده اند. در کنار این پژوهشکده ها مدیریت تحقیقاتی دیگری در مشهد دایر شده که در حوزه منابع طبیعی فعالیت دارد.

وی خاطرنشان کرد: فعالیتهای پژوهشگاه بر رفع چالش های عمده بخش کشاورزی متمرکز شده است. در این راستا، ماموریت پژوهشگاه، تامین امنیت غذایی و توسعه پایدار کشاورزی کشور با غلبه بر چالش هایی چون تنش های محیطی، هزینه های تولید، آلودگی محیط زیست و ارتقای کمیت و کیفیت محصولات است.
خوش خلق سیما تصریح کرد: هدفگذاری پژوهشگاه این است که تا سال ۱۴۰۰ حداقل به ۴۰ محصول قابل تجاری سازی،۱۵ قرارداد انتقال دانش فنی، ۴۶ لاین و ژنوتیپ امیدبخش، ۴۷ دانش فنی، ۱۹۸ مقاله Q1، ثبت ۲۰ گونه جدید میکروبی و ارائه ۱۰ دستورالعمل ترویجی برسیم. رویکرد اصلی تحقیقات پژوهشگاه، اثربخشی در GDP کشور و عرضه دستاوردهای قابل تجاری سازی است و در این راستا به اثربخشی پژوهش ها توجه ویژه داریم.

وی خاطرنشان کرد: بر این اساس، طبق بررسی صورت گرفته، تنها یکی از پروژه های پژوهشگاه که طرح خودکفایی در تولید غده بذری عاری از ویروس ارقام سیب زمینی به روش کشت بافت است با عرضه به بخش خصوصی و تجاری سازی بالغ بر ۲۹ میلیون دلار صرفه جویی ارزی در پی داشته است.طرح دیگر ما که تکثیر انبوه پایه های سیب مالینگ مرتون است با صرف تنها ۸۸ میلیون تومان بودجه اجرا شده که تاکنون ۷۸ میلیارد تومان اثربخشی داشته است.

رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: رویکرد محوری ما در تصویب طرح های تحقیقاتی، امکان جلب مشارکت بخش خصوصی است و هر یک از تحقیقات ما حداقل یک مشتری دارند. مشارکت بخش خصوصی می تواند به صورت پرداخت هزینه ها یا در اختیار قرار دادن زمین، تجهیزات یا نیروی انسانی برای اجرای پایلوت باشد. در مورد برخی طرح ها هم تا مرحله رسیدن به دانش فنی، کار را در پژوهشگاه انجام می دهیم و دانش فنی را به شرکت های متقاضی بخش خصوصی واگذار می کنیم. در مورد برخی طرح ها هم سرمایه گذاری کامل توسط پژوهشگاه انجام می شود و پس از رسیدن به دانش فنی با ایجاد شرکت دانش بنیان، آن را به بازار عرضه می کنیم.

خوش خلق سیما در ادامه با اشاره به گسترش فزاینده سطح زیرکشت محصولات تراریخته در دنیا که به بیش از ۱۸۰ میلیون هکتار رسیده است اظهار داشت: گردش مالی بازار جهانی بذر تراریخته بالغ بر ۱۷ میلیارد دلار است که تنها نصیب ما از این بازار هنگفت، واردات است! در حالی که سال ۱۳۸۲ به دانش فنی تولید محصولات تراریخته نسل اول دست یافتیم و قرار بود سال ۱۳۸۴ اولین محصول برنج تراریخته را برداشت کنیم.

وی با بیان این که به رغم مخالفت ها با کشت محصولات تراریخته در ایران مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته در دنیا روز به روز در حال پیشرفت است و از بحث انتقال یک ژن و ایجاد محصولی با یک صفت برتر به تدریج به انتقال چند ژن توسعه یافته است.

رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی خاطرنشان کرد: پژوهشگاه علاوه بر برنج تراریخته روی پنبه، سیب زمینی، کلزا، سویا و چغندرقند تراریخته هم کار کرده است.

وی با بیان این که با توجه به خشکی و کمبود فزاینده آب در ایران برای تداوم کشاورزی چاره ای جز استفاده از فناوری های نو نداریم، اظهار داشت: یکی از طرح های تحقیقاتی پژوهشگاه در این راستا، مهندسی ریشه برنج با انتقال ژن از خویشاوندان وحشی این گیاه است که به ایجاد رقم جدید برنج متحمل به خشکی و کم آبی منجر می شود. از دستاوردهای دیگر پژوهشگاه که در بخش مهندسی بافت حاصل شده تولید بذور هیبرید فلفل و خیار با روش هاپلوئیدی و اصلاح معکوس است.

خوش خلق سیما خاطرنشان کرد: یکی دیگر از دستاوردهای پژوهشگاه شناسایی تنوع ژنتیکی زعفران ایران به روش بارکدینگ است که در اصلاح این گیاه خصوصا افزایش سنتز رنگدانه ها موثر است. شناسایی نقاط پراکنش و محل های مناسب برای کشت گیاه شورپسند سالیکورنیا و تشخیص گونه های مختلف این گیاه در کشور به روش بارکدینگ از دیگر طرح های پژوهشگاه است.

به گفته وی، گیاه سالیکورنیا در خاک های بسیار شور و با آب شور قابل کشت است و می تواند به عنوان منبع تولید نمک پتاسیم، علوفه و … استفاده شود.

رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، تولید آنزیم های مورد استفاده در صنعت شوینده و خوراک دام با استفاده از باکتری های استخراج شده از شکمبه شتر و تولید آنزیم های نوترکیب دارویی در سلول هویج (بتاگلوکوسربروزیداز)، تولید بیوراکتور ارزان برای کشت سلول ها و بافت های گیاهی و تولید انواع متابولیت های ثانویه، طرح تکثیر خرمای مجول به روش جنین زایی غیرجنسی، تولید و تامین استوک ریزجلبک های مورد نیاز صنعت ابزی پروری از جمله واحدهای پرورش میگو، تولید شیر تخمیری فراسودمند پروبیوتیک و آنزیم بری جوانه گندم به روش پلاسمای سرد را از دیگر طرح های تجاری سازی شده یا واگذار شده به بخش خصوصی عنوان کرد و گفت: طرح سالم سازی پایه ها و ارقام باغی نیز طی تفاهم نامه ای چهارجانبه با موسسه باغبانی، معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی و موسسه ثبت و گواهی نهال و بذر در حال اجراست.

خوش خلق سیما، تدوین برنامه منسجم وزارت جهاد کشاورزی در حوزه نانوفناوری کشاورزی، تولید نانوکود آهسته رهش، تولید نانوسیلیکا از کاه و کلش برنج و پوشش های نانویی افزایش دهنده ماندگاری مواد را نیز از دستاوردهای بخش نانوفناوری پژوهشگاه عنوان کرد.

دکتر طهوری، مدیر گروه تولید، تجاری سازی و بازار ستاد توسعه زیست فناوری در پایان این نشست با تقدیر از دستاوردها و فعالیتهای پژوهشگاه که با حداقل نیروی انسانی و با بهره وری بالا حاصل شده اظهار داشت: گروه در راستای برقراری ارتباط نزدیکتر بین این پژوهشگاه و سایر مراکز پژوهشی زیست فناوری با شرکت های دانش بنیان درصدد است نقشه ای از شرکتهای فعال در این حوزه را تاکید کرد. ستاد همچنین از هرگونه تعامل و همکاری بین پژوهشگاه و شرکتهای دانش بنیان حمایت می کند. همچنان که برنامه های وسیعی برای حمایت مالی از اشتغال دانش آموختگان در شرکتها و واحدهای صنعتی فعال در حوزه زیست فناوری دارد.

طهوری و هیات همراه در پایان با حضور در بخشهای مختلف تحقیقاتی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و گفت و گو با اعضای هیات علمی و محققان هر بخش از پروژه های در حال اجرا و دستاوردهای آنها مطلع شدند.

شتاب حرکت علمی کشور به هیچ‌وجه کُند یا متوقف نشود

حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار مسئولان و محققان ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی، وزیر علوم، رؤسا و اساتید دانشگاههای مرتبط، با اشاره به تأثیرگذاری علوم شناختی در عرصه های علمی، پزشکی، اجتماعی و اقتصادی، بر لزوم تلاش همه‌جانبه و شبانه‌روزی برای پیشرفت بیش از پیش در این علوم تأکید کردند و گفتند: شتاب حرکت علمی کشور نباید کاهش یابد و یا متوقف شود، بلکه این شتاب باید برای سالهای طولانی و تا رسیدن به نقطه اوج علمی حفظ و تقویت شود.

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران حضرت آیت الله خامنه ای روز چهارشنه سوم دی ماه در دیدار مسئولان و محققان ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی، وزیر علوم، رؤسا و اساتید دانشگاههای مرتبط، با اشاره به تأثیرگذاری علوم شناختی در عرصه های علمی، پزشکی، اجتماعی و اقتصادی، بر لزوم تلاش همه‌جانبه و شبانه‌روزی برای پیشرفت بیش از پیش در این علوم تأکید کردند و گفتند: شتاب حرکت علمی کشور نباید کاهش یابد و یا متوقف شود، بلکه این شتاب باید برای سالهای طولانی و تا رسیدن به نقطه اوج علمی حفظ و تقویت شود.

رهبر انقلاب اسلامی با قدردانی از زحمات و دستاوردهای علمی مسئولان و دانشمندان ستاد توسعه علوم شناختی افزودند: پیشرفت‌های علمی بشر و گشوده شدن دریچه های جدید برای شناخت بیشتر از نظم عجیب و پیچیدگی های حیرت آور عالم خلقت، مستلزم شکرگزاری است، زیرا انسان را به معرفت الهی نزدیک تر می کند.

حضرت آیت الله خامنه ای خاطرنشان کردند: هریک از این دریچه های علم و دانش که از جانب خداوند به روی بشر باز می شود، زمینه‌ساز تحولات شگرف و جدید در زندگی انسانها است، بنابراین هر ملتی که از دانش های جدید و فناوری‌های مرتبط با آن عقب بماند، سرنوشتی جز عقب ماندگی، ذلیل شدن و استعمار از جانب قدرت‌ها نخواهد داشت.

ایشان افزودند: علت تأکیدهای مکرر بر موضوع علم و پیشرفت علمی همین موضوع است، بنابراین دانشمندان و محققان و مراکز علمی و پژوهشی برای ادامه پر شتاب حرکت علمی کشور بخصوص در زمینه علوم جدید، باید با توکل به خدا و با نیت الهی، از جان مایه بگذارند و شب و روز نشناسند و مسئولان کشور به‌ویژه دولت نیز باید به این موضوع توجه جدی داشته باشند.

رهبر انقلاب اسلامی حرکت علمی کشور در ۲۰ سال اخیر را خوب توصیف کردند و گفتند: شتاب این حرکت علمی نباید کاهش یابد بلکه این شتاب باید برای بیست تا سی سال آینده حفظ و تقویت شود تا به نقطه اوج برسیم.

حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه نباید به حد کنونیِ پیشرفت‌های علمی قانع بود، افزودند: اگر اندکی از کاروان حرکت علمی دنیا عقب بمانیم، دیگر به این کاروان و قله های علمی نخواهیم رسید، بنابراین هیچ‌گونه توقفی در زمینه حرکت علمی نباید ایجاد شود.

ایشان با اشاره به مسائل مربوط به بودجه مراکز فرهنگی و علمی کشور و اظهارات مسئولان اجرایی مبنی بر مشکلات اقتصادی، گفتند: من در جریان مشکلات هستم اما معتقدم کشوری که همت کند، حتی می تواند در بحبوحه مشکلات سیاسی و اقتصادی نیز کارهای بزرگی انجام دهد.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به نمونه های تاریخی در برخی کشورها که در شرایط بسیار سخت، سنگ بناهای علمی بزرگی را پایه گذاری کردند، افزودند:

شرایط امروز ما به سختیِ تلاطم های آن کشورها نیست، بنابراین می توانیم پایه های مستحکم علمی را بنا بگذاریم.

حضرت آیت الله خامنه ای در ادامه دو توصیه هم بیان کردند. توصیه اول اینکه، برای پیشرفت علمی از همه توانایی های غربی ها استفاده کنید و از شاگردی کردن و یادگرفتن هرگز پرهیز نکنید، زیرا ما از شاگردی کردن ننگمان نمی آید بلکه از «همیشه شاگرد ماندن» ننگمان می آید.

رهبر انقلاب اسلامی در توصیه دوم خود گفتند: هیچگاه به برنامه ها و توصیه های غربی ها اعتماد نکنید.

ایشان با تأکید بر اینکه همواره باید به توصیه غربی‌ها با سوءظن نگریسته شود، افزودند: کشورهای غربی که امروز بیشترین پیشرفت‌ها را در زمینه علوم جدید دارند، بیشترین جنایات را نیز در طول تاریخ بر ضد ملت‌ها مرتکب شده اند.

رهبر انقلاب اسلامی، مسئولان ستاد توسعه علوم شناختی را به تعیین اولویت‌ها و هدفهای لازم نیز توصیه کردند و گفتند: در همه عرصه های علوم شناختی، ابتدا باید هدف گذاری‌ها مشخص و سپس طرح و پروژه، تعریف شود و در اختیار پژوهشگر و محقق قرار گیرد.

حضرت آیت الله خامنه ای، لزوم تعریف یک راهبرد بومی برای پیشبرد علوم شناختی را مورد تأکید قرار دادند و در پایان خاطرنشان کردند: در مسیر شناخت این علوم که با استدلال و منطق سر و کار دارد، بگونه‌ای حرکت کنید که زمینه معرفت بیشتر خداوند حاصل شود.

پیش از سخنان رهبر انقلاب اسلامی، دکتر کمال خرازی از پروژه‌های ستاد توسعه علوم شناختی و اهداف، آثار و کارکردهای این پروژه‌ها در بخش سلامت، اقتصاد و ابعاد مختلف پیشرفت علمی کشور گزارش داد و گفت: در ایران، ظرفیت‌سازی انسانی و فناوریِ بسیار خوبی در این شاخه از علوم انجام شده و ایران در ردیف برترین‌های منطقه و کشورهای پیشرو دنیا است.

آقای خرازی به برنامه‌های ستاد توسعه علوم شناختی برای «معرفی و ترویج علوم شناختی»، «کشف استعدادهای برتر دانش‌آموزی و دانشجویی و سوق دادن آنها به سمت علوم شناختی»، «حمایت از کتاب‌های منتشر شده در حوزه علوم شناختی» و «تبادلات علمی در سطح جهانی»، اشاره کرد و از توسعه زیرساخت علوم و فناوری‌های شناختی در سراسر کشور و راه‌اندازی آزمایشگاههای لازم به‌ویژه آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز به عنوان یک دستاورد بزرگ یاد کرد و درباره چند پروژه بزرگ و ملی در حوزه علوم شناختی توضیح داد.

آقای دکتر ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور نیز در گزارشی به رشد شرکت‌های دانش‌بنیان، بهبود تجاری‌سازی دانش، افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پارکهای علم و فناوری، و رتبه علمی بالای ایران در شاخه‌های نانوفناوری، بیوتکنولوژی و علوم شناختی اشاره کرد.

همچنین آقای دکتر نیلی دبیر ستاد توسعه علوم شناختی نکاتی درباره اصلاح سازوکار جذب استعدادهای برتر در این شاخه از علوم، لزوم دستیابی به مدلهای جدید در آموزش و پژوهش با نگرشِ  میان‌رشته‌ای، و سرمایه‌گذاری و تأمین بودجه‌های لازم در علوم شناختی بیان کرد.

ارزآوری ۳۰۰ میلیون دلاری گیاهان دارویی و ممنوعیت واردات از سال آتی

طبق گزارشی به نقل از وزارت جهاد کشاورزی، حسین زینلی گفت: ما بر اساس تامین نیازهای کشور یک برنامه کاربردی و راهبردی کل کشور داریم که به زودی این برنامه در سطح کشور به تفکیک روستا و شهر اعلام خواهد شد.

وی ادامه داد: بر اساس بررسی های به عمل آمده و بر مبنای تولیدات کشاورزی مناطق مختلف کشور، ما کشور را قطب بندی کرده ایم و تصمیم بر آن است که هر استان صرفاً روی محصول اختصاصی منطقه خود کار کند یعنی مثلا گل محمدی فقط در کاشان، فارس و کرمان. این برنامه در راستای آن است که در هر استانی یک زنجیره ارزش (تولید، فرآوری، تحقیقات دانشگاهی و…) ایجاد کنیم و بر آن هستیم که در هر استانی تمام زنجیره ارزش آن گیاه دارویی خاص تامین شود.

زینلی افزود: با هدف تسهیل سرمایه گذاری و رونق تولید، جلساتی با محوریت وزارت جهاد کشاورزی و با حضور نمایندگان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور بررسی نیازهای اساسی کشور در حوزه محصولات غذایی و دارویی تشکیل شده است.

وی خاطرنشان کرد: برآوردها نشان می دهد ۸۵ درصد گیاهان دارویی که در کشور ما مصرف می شود، قابلیت کشت، تولید و توسعه را در داخل دارد و بر این مبنا برنامه ریزی کرده ایم که در سال آینده ۷۵ درصد از میزان را از طریق تولید داخلی کشور تامین کنیم.

همگرایی «جهاد کشاورزی»، «بهداشت و درمان» و «صنعت، معدن و تجارت» برای رونق اقتصادی بخش کشاورزی

زینلی تاکید کرد: این برنامه ریزی ها و هماهنگی ها علاوه بر ستاد گیاهان دارویی نهاد ریاست جمهوری (به دبیری وزارت جهاد کشاورزی) در کمیته های مختلفی از جمله کمیته سیاستگذاری که زیر نظر معاونت علمی ریاست جمهوری و تحت مدیریت اقای دکتر عصاره یا کمیته ای در وزارت بهداشت با حضور وزارت جهاد کشاورزی صورت پذیرفته که تصمیمات با رویکرد رونق اقتصادی در بخش کشاورزی انجام می شود.

وی افزود:این همگرایی برای اولین بار اتفاق می افتد و ما امیدواریم که با همکاری این ۴ بخش (۳ وزارت مذکور و بخش خصوصی) سال آینده بتوانیم تحولی جدی در بخش گیاهان دارویی کشورداشته باشیم و این را من نوید می دهم که ان شاءالله در سال آینده ما ۱۰۰ درصد شاهد تامین نیاز ملی کشور همراه با تولید محصول با کیفیت و صادرات خوب خواهیم داشت.

ممنوعیت واردات گیاهان دارویی از سال آینده

مجری طرح ملی گیاهان دارویی در ادامه سخنان خود، گیاهان دارویی و داروهای گیاهی را مصداق بارز پدافند غیر عامل در کشور دانست و گفت: در راستای تقویت تولید داخلی، ما از سال آینده در زمینه واردات گیاهان دارویی (مواد اولیه یا فرآوری شده) به شدت سخت گیری خواهیم کرد مگر اینکه تولید آن محصول گیاه دارویی را در داخل کشور نداشته باشیم. وی یادآور شد: ما این موضوع را به کارخانجات اعلام کرده ایم و الان هم اعلام رسمی می کنم. در این راستا بر اساس برنامه ریزی های به عمل آمده، جلساتی هم با واحدهای صنعتی بزرگ فرآوری محصولات کشاورزی و گیاهان دارویی، کارخانجات دارویی تشکیل خواهد شد تا برنامه «کشاورزی مبتنی بر قرارداد» را عملیاتی کنیم.

زینلی گفت: در حوزه تولید گیاهان دارویی، در مرحله اول هدف اول تامین نیاز داخلی و سپس چشم انداز صادراتی آنهاست. از این رو فرایند تولید و فرآوری انها باید اصلاح شود.

وی ضمن انتقاد از هزینه شدن ذخایر ارزی کشور برای واردات گیاهان دارویی گفت: ارزی که با این سختی به دست می آوریم را نباید به این راحتی از دست بدهیم، در صورتی که امکان عدم هزینه آن و در عین حال بهره گیری از توان داخلی و تقویت تولید ملی را داریم.

زینلی تاکید کرد: این دستورالعمل در خصوص محصولاتی که نیاز آبی بالایی دارد، در داخل کشور تولید نداریم یا گیاهانی که در اثر حوادث غیر مترقبه یا مخاطرات جوی دچار مشکل شوند، عملیاتی نمی شود.

عدم واردات گیاهان دارویی به منزله تحمیل فشار به مردم و مصرف کنندگان نیست

وی عدم واردات گیاهان دارویی را به منزله تحمیل فشار به مردم و مصرف کنندگان ندانست و افزود: قیمت داخلی باید در حد متعادل بین المللی و یا زیر قیمت بین المللی باشد اما اگر کاهش تولید یا هرگونه مباحثی دیگر باعث افزایش قیمت داخلی شود که باعث فشار بر مصرف کننده و یا سرمایه گذار واحدهای صنعتی و نهایتاً موجب افزایش قیمت شود، اجازه واردات داده خواهد شد. بنابراین این موضوع یک فرصت جدی و مناسب برای تقویت توان و رونق هدفمند بخش کشاورزی و همچنین واحدهای صنایع تبدیلی کشاورزی و کارخانجات تولید داروهای گیاهی است.

مجری طرح ملی گیاهان دارویی تعداد گونه هایی که به کشور وارد می شود (مثل هل، دارچین و زنجبیل) را حدود ۳۰ گونه اعلام کرد و گفت: از ۸۰۰۰ گونه گیاهی شناخته شده، ۱۷۲۸ گونه گیاهی بومی و اندمیک ایران که از این تعداد ۴۰ الی ۵۰ گیاه دارویی پر مصرف در داخل کشور داریم و ۲۲۰ گونه گیاهی کلاً در عطاری ها و طب سنتی استفاده می شود. ۱۹۰ گونه نیز در داخل کشور و مراتع طبیعی به صورت وحشی تولید می شود که با تولید برخی از این نوع گیاهان که فاقد مزیت نسبی است، صرفاً به صورت گلخانه ای موافقت می شود.

میزان تحقق برنامه های این مرکز طی سالجاری فراتر از ۱۰۰ درصد است

وی میزان تحقق برنامه های کوتاه مدت طرح ملی گیاهان دارویی طی سال ۹۷ را بالاتر از ۱۰۰ درصد دانست و افزود: افزایش سطح زیر کشت گل محمدی در کشور به عنوان یک محصول با نیاز آبی کم و ارزش اقتصادی و صادراتی بالا، بیش از ۲۰۰ درصد به نسبت سال گذشته بوده است و باغات گل محمدی طی سال جاری ۲۰۰۰ هکتار افزایش داشته اند.

وی اضافه کرد:انشاءالله در فصل بهار هم حدود ۲۰۰۰ هکتار توسعه کشت گل محمدی خواهیم بود.

زینلی گفت:همچنین براساس این برنامه، ۲۵۰۰ هکتار توسعه کشت زعفران داشته ایم که در سطح ۳۱۰۰ هکتار عملیاتی شده است.

مجری طرح ملی گیاهان دارویی در ادامه در خصوص کشت پاییزه اظهار داشت: تولید سیاه دانه، تخم شربتی، گیاهان اساسی مثل گشنیز، خار مریم، آویشن، گل گاو زبان و… از اولویت های مد نظر این برنامه است.

حمایت ویژه از کشت گیاهان دارویی بومی ایران

وی برندسازی و برنامه ریزی جهت سودآوری و ارز آوری بیشتر گیاهان دارویی بومی ایران را بخش دیگری از این برنامه دانست و افزود: بازار خارجی برای فروش محصول مهیا شده است و ما از کشت برخی محصولات مثل ثعلب، قارچ ترافل، کتیرا و آویشن شیرازی در مراتع و مزرعه حمایت می کنیم که به عنوان مثال ما در سال زراعی جاری بالغ بر یک میلیون نشا آویشن شیرازی را برای اولین بار در کشور تهیه و توزیع کرده ایم و و امیدواریم با توجه به اینکه برخی گونه ها مثل آویشن شیرازی در مراتع تهدید می شود، بتوانیم گیاهان خود رو و وحشی را هم زراعی کنیم.

زینلی، تقویت بخش کشاورزی از طریق ترویج کاشت محصولات با نیاز آبی پایین و میزان تولید بالا و مزیت نسبی بالا را بخش دیگری از این برنامه دانست و گفت: به عنوان مثال زیره سیاه گیاه بومی (اندمیک) ایران است و دنیا نیز پذیرش آن را دارد و از طرفی نیاز آبی کم و تولید بالایی دارد و در عرض سه ماه در هر هکتار درآمدی حدود ۲۰۰ میلیون تومان دارد.

وی ادامه داد: از گیاهان دارویی اندمیک کشور، علاوه بر زعفران یا آویشن شیرازی و زیره سیاه، می توان به موسیر، گل گاوزبان، زیره سبز، حنا و وسمه اشاره کرد که ما طی برنامه ای در پی توسعه سطح زیر کشت آنها هستیم و زیر ساخت آن را آماده کرده ایم.

مجری طرح ملی گیاهان دارویی ضمن اشاره به سیر صعودی صادرات گیاهان دارویی طی سال های اخیر خصوصاً صادرات ۲۵۲ میلیون دلاری زعفران طی ۸ ماهه نخست سال جاری گفت: صادرات گشنیز، گل محمدی و انواع صمغ ما را بر آن داشت تا این برنامه را با جدیت بیشتری پیگیری کنیم.

تشکیل کمیته تجارت و راه اندازی سامانه جامع گیاهان دارویی

زینلی با اشاره به ساماندهی حوزه تولید و فروش گیاهان دارویی گفت: به زودی سامانه تولید، توسعه و صادرات و واردات گیاهان دارویی راه اندازی و رونمایی خواهد شد تا بتوانیم فرایند تولید و توزیع از مزرعه تا سفره را رصد کنیم که به نوعی می تواند فروش بدون واسطه این محصولات تلقی شود؛ هدف این سامانه و مبنای کار ما ترویج کشاورزی مبتنی بر قرارداد بین کشاورزان، مردم، تجار و کارخانجات است.

مجری طرح ملی گیاهان دارویی یکی از مهمترین برنامه های وزارت جهاد کشاورزی در این حوزه را تشکیل «کمیته تجارت» دانست و گفت: این کمیته با محوریت بخش خصوصی و با حضور بازرگان ها تشکیل می شود و در این جلسات، اهداف و رسالت اصلی دفتر گیاهان دارویی برای آنها تشریح می شود که در راستای تقویت زنجیره ارزش این محصولات برای مصرف داخل یا صادرات، چه کمکی از شما ساخته است و چگونه می توانید این را کامل کنید؛ هدف بخش دولتی صرفاً تسهیلگری است.

اولویت در ارائه تسهیلات در راستای تکمیل زنجیره ارزش

زینلی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فرآوری گیاهان دارویی تصریح کرد: ما در احداث واحدهای کوچک (در اراضی کشاورزی) مشکلی نداریم و مشکلات آن حل شده است. مثل واحدهای خشک کردن و یا بوجاری کردن اما بررسی های ما نشان می دهد که در زمینه محصولات حد واسط مشکلاتی وجود دارد؛ محصولاتی که مثلا در کنار بوجاری نیاز به ضد عفونی دارد تا انها را بتوانیم در کارخانجات مصرف کنیم که در این زمینه نیز برنامه ریزی هایی شده است و تصمیم بر آن است تسهیلات به طرح هایی داده شود که زنجیره ارزش کامل تر شود. یعنی در تخصیص تسهیلات، اولویت را به کشت و یا فراوری گیاهانی خواهیم داد که کمبود داریم و اعتقاد داریم باید در کشور سطح زیر کشت آنها توسعه داده شود تا نیاز داخلی کشور رفع شود.

وی تصریح کرد: ما مهمترین مساله ای که داریم تراز تجاری گیاهان دارویی است که الان ۳۰۰ درصد یعنی سه برابر به نفع ماست. ما ۴۵۰ میلیون دلار صادرات داریم و ۱۵۰ میلیون دلار مصرف داخل است و این یعنی سه برابر ارزش افزوده بیشتر داریم. اگر بتوانیم حتی صادرات را در همین حد نگه داریم اما مصرف داخلی را بیشتر کنیم و واردات را نیز کم کنیم، هم رونق اقتصادی ما بیشتر می شود و هم سطح تراز تجاری مثبت تر می شود. تاکید بیشتر ما براین بحث متمرکز است.

لزوم تحقیقات کاربردی در حوزه گیاهان دارویی

مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به بحران آب در کشور گفت: کم آبی آب باعث کاهش عملکرد گیاهان دارویی است و از طرفی هم تحقیقات زیادی در حوزه کشت و تولید گیاهان دارویی انجام نشده است. مشکل ما این است که دانشگاه های ما در این حوزه برنامه ای ندارند؛ تدریس می کنند و دانشجو فارغ التحصیل می کنند، تز و پایان نامه و مقاله می نویسند اما همه اینها هیچ کمکی به ما در برنامه ریزی، سیاستگذاری و اجرا نمی کند. از این رو یکی از برنامه های اساسی پیشنهاد موضوعات به منظور تحقیقات عملیاتی و کاربردی و بهره گیری بیشتر ما از این تحقیقات است.

افزایش تولید در واحد سطح بر اساس برنامه ریزی

وی افزود: سال زراعی جاری برای اولین بار تسهیلات برای اصلاح خاک پرداخت شد؛ به دلیل فقر خاک و بحران آب باید برای رونق بخش کشاورزی و تقویت اقتصاد خانوارهای روستایی، به طرف اصلاح الگوی کشت و توسعه کشت گیاهان دارویی حرکت کنیم. بحمدالله در جاهایی که آب و کود کافی داشته اند متوسط عملکرد تولید زعفران ۱۰ الی ۱۲ کیلو در هکتار شده است. در برخی مناطق هم کشاورزان توانسته اند ۲۰ و حتی تا ۳۰ کیلو در هکتار برداشت محصول زعفران داشته باشند. این نشان دهنده این است که ما بر اساس مصرف نهاده ها و برنامه ریزی و مراقبتی که داریم می توانیم افزایش تولید در هکتار را داشته باشیم.

در صورت تخصیص اعتبارات، صادر کننده اول خاورمیانه خواهیم شد

زینلی صادرات گیاهان دارویی در ۸ ماهه نخست سال جاری را ۳۰۰ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: ما در داخل کشور پتانسیل خوبی برای افزایش این مقدار داریم و برای بالفعل شدن این پتانسیل باید برنامه ای راهبردی و عملیاتی داشت. تهیه، تدوین و نظارت بر حسن اجرای این برنامه، نیازمند تخصیص اعتبارات است که متاسفانه تا کنون عملگرایی خاصی در آن ندیده ایم. اگر به این طرح توجه شود و طی چند سال آینده، تخصیص اعتبارات و بودجه مناسبی برای گیاهان دارویی داشته باشیم و همچنین بتوانیم این حلقه ها را به هم وصل کنیم، مسلما طی دو سال آینده می توانیم به راحتی صادر کننده اول خاورمیانه باشیم.

برپایی همایش مهندسی ژنتیک در گیلان

همایش مهندسی ژنتیک در خدمت انسان و محیط زیست با همکاری سازمان جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، انجمن ایمنی زیستی ، دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی گیلان ۲۶ دی ماه ۹۷ در سالن اجتماعات مرکز بهداشت استان گیلان برگزار شد.

به گزارش مرکز گزارش اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، همایش «مهندسی ژنتیک در خدمت انسان و محیط زیست» با همکاری سازمان جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، انجمن ایمنی زیستی، دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی گیلان ۲۶ دی ماه ۹۷ در سالن اجتماعات مرکز بهداشت استان گیلان برگزار شد.

محور های این همایش حول موضوعات زیر بود:

–        کشاورزی پایدار، امنیت وایمنی غذایی

–        ثمرات زیست فناوری و مهندسی ژنتیک

–        اهمیت و نقش بهره مندی از فناوری نو در کشاورزی

–        اصول،ضوابط و مقررات ایمنی زیستی

–        بررسی مسایل و رفع ابهامات در خصوص محصولات تراریخته

در این همایش که با حضور مدیران، اساتید دانشگاهی، متخصصان علوم کشاورزی، پزشکی و محیط زیست و نیز  استقبال جمع کثیری از دانشجویان و علاقه مندان به مباحث مرتبط با نقش مهندسی ژنتیک درتولیدات محصولات غذایی برگزار شد، دکتر مصطفوی راد، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان بعنوان یکی از اعضای پانل علمی این همایش به ایراد سخنرانی پرداخت. دکتر مصطفوی راد ضمن تشریح اثر مهندسی زنتیک از دو بعد کمی و کیفی بر تولیدات کشاورزی به بیان مخاطرات زیاد مصرف سموم کشاورزی و تاثیر آن بر انسان و حیوانات پرداخت و محصولات تراریخته را یکی از راههای کاهش مصرف سموم برشمرد.

زیست فناوری راهکار تبدیل علم به ثروت است

به گزارش مرکزاطلاعات بیوتکنولوژی ایران، سعید بلالایی اظهار کرد: پتانسیل دانشگاه‎ها در نیروی عظیم دانشجویی این امکان را فراهم می کند که به راحتی در مسیر زیست فناوری پیشرفت کنیم.

وی ادامه داد: نیاز است تعداد زیادی از دانش آموختگان مهندسی، زمینه های مشترک فعالیت با علوم زیستی را بیابند و برای آینده فناوری دستگاه ها و مواد مختلف در غالب دارو و بایو مواد را تولید و در فناوری های نوآور نقش موثر داشته باشند.

بلالایی عنوان کرد: با ایجاد فناوری های نوین محققان جایگاه ویژه ای را در زمینه اشتغال و کارآفرینی به خود اختصاص می دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیر افزود: زیست فناوری به عنوان حوزه فعال پژوهشی نه تنها در مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی مطرح است بلکه در صنعت نیز جایگاه ویژه ای دارد.

وی ادامه داد: در حال حاضر یکی از فعالیت های مهم دانشگاه های مطرح در حوزه زیست فناوری است.

بلالایی گفت: در دانشگاه صنعتی خواجه نصیر تلاش بر این است از طریق همکاری با دانشگاه های علوم پزشکی دپارتمانی با نام زیست فناوری تاسیس شود.

عضو هیات علمی دانشکده شیمی دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی افزود: در این دپارتمان با تشکیل یک شبکه، امکان فعالیت های مشترک با همکاران دانشگاه علوم پزشکی فراهم می شود.

 

دستاوردهای دانشگاه در حوزه دارویی

بلالایی اظهار کرد: در ۱۰ سال گذشته تهیه مواد موثره دارویی پپتیدی و داروهای مختلف در پژوهشکده شیمی پپتیدی صورت گرفته است.

وی ادامه داد: دانشگاه خواجه نصیر بیش از ۱۵ ماده موثره و مواد دارویی خاص را که ارزش افزوده بسیار بالایی داشته به تولید رسانده است.

عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیر توضیح داد: هزینه خرید و واردات یک میلی گرم این ترکیبات از خارج از کشور بالغ بر ۵۰۰ یورو است که در داخل تولید شد.

خیز ستاد زیست فناوری برای تامین مواد اولیه زیستی صنایع آرایشی

مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از ایرنا، طبق گزارش ها کشورمان یکی از بازارهای بزرگ مصرفی محصولات آرایشی و بهداشتی در دنیا محسوب می شود، به طوریکه گفته می شود حجم بازار سالانه لوازم آرایشی در کنار محصولات بهداشتی در کشورمان جدا از بحث های کیفیت و اصالت محصول، حدود ۲٫۲ میلیارد دلار است که از این میزان تنها ۳۰ درصد از سوی تولید‌کنندگان داخلی تامین و عرضه می‌شود.

حال آن که بخش عمده ای از این مواد آرایشی وارداتی که بیشتر بی کیفیت و تقلبی هستند، از مواد شیمیایی مضر برای سلامتی تهیه می شوند.

اما امروزه تولید محصولات آرایشی با استفاده از روش‌های زیستی با سرعت بسیار بالایی در حال پیشرفت است و طبق گزارش ها یک شرکت انگلیسی از یک عصاره پروبیوتیک که اثرات درمانی مفیدی بعنوان ماده ضدپیری نشان داده است، استفاده می‌کند.

همچنین یک شرکت بیوتکنولوژی آلمانی از زیست‌پلیمرهای موجود در تار عنکبوت که توسط تخمیر مخمری تولید می‌شوند، در تولید برخی محصولات آرایشی بهره می برد.

با این حال بسیاری از رنگدانه‌هایی که تولیدکنندگان موادغذایی و لوازم آرایشی به آنها نیاز دارند، در طبیعت تولید می‌شوند، اما به جهت دشواری استخراج آنها از گیاهان، بسیاری از تولیدکنندگان به استفاده از رنگ‌دانه‌های مصنوعی روی آورده‌اند.

در این میان، یکی از وظایف اصلی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، حمایت از شرکت ها و موسسات پژوهشی تولید کننده مواد اولیه و فرآورده های نهایی محصولات زیست فناوری آرایشی، بهداشتی، دارویی و بیولوژیک است و در این راستا تفاهمنامه هایی نیز با برخی شرکت ها و شتاب دهنده های خصوصی داشته است.

دکتر مصطفی قانعی، رئیس ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اظهار کرد: در واقع وظیفه این ستاد نهادینه کردن دانش برای جلوگیری از عقب ماندن و وابستگی بخش صنعت کشورمان است و در بخش صنایع آرایشی با یک شرکت عمده وارد مذاکره شده ایم که اگر موفق شویم با سایر متقاضیان نیز مذاکره خواهیم داشت.

وی با اشاره به ارزبری بالای حوزه محصولات آرایشی بهداشتی در کشور و همچنین استفاده از مواد شیمیایی مضر برای سلامتی در این نوع از محصولات مصرفی گفت: ستاد توسعه زیست فناوری پیشنهادی به تولید کنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی داده است مبنی براینکه حاضریم مواد اولیه آنها را که عمدتا شیمیایی است از طریق حوزه دانش بنیان به مواد زیستی تبدیل کنیم.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معانت علمی می گوید: در صورتی که این اتفاق بیافتد قیمت محصولات آرایشی و بهداشتی و همچنین عوارض ناشی از استفاده این محصولات بسیار کاهش خواهد یافت.

وی ادامه داد: ما این پیشنهاد را به تولیدکنندگان داخل داده ایم چرا که آنها به دلیل اینکه صادرات نیز دارند می توانند رقابت پذیری خود را در بازارهای خارجی افزایش دهند.

دکتر قانعی در پاسخ به چگونگی وضعیت جایگزینی مواد زیستی به جای مواد شیمیایی در تولید محصولات آرایشی بهداشتی در دنیا اظهار کرد: البته در دنیا چنین فعالیت هایی در حال انجام است اما نه به شکل کارهای گسترده ای که تمام مواد اولیه مورد نیاز تبدیل به زیستی شود.

وی تصریح کرد: ما در ستاد زیست فناوری معاونت علمی تیم خیلی خوبی را ساماندهی کردیم و این تیم لیست مواد مورد نیاز صنایع آرایشی و بهداشتی را گرفته اند و در صورتی که تست های فنی جواب دهد، پیش بینی می شود بخش عمده ای از نیازهای این حوزه را تامین کنیم.

قانعی با ذکر مثال و با بیان اینکه استفاده از رنگ در تولید محصولات آرایشی بسیار فراوان است گفت: به طور حتم این رنگ به صورت زیستی از سوی محققان حوزه زیست فناوری از طریق جلبک‌ها (algae) قابل تولید و جایگزینی است. البته طبیعی است که بخش صنعت با این مسائل که در کاهش واردات و همچنین ارتقای سلامت جامعه نقش به سزایی دارد آشنا نباشد.

وی اظهارکرد: ما پیش بینی می کنیم که ظرف یکسال جواب بگیریم و به نتیجه برسیم چراکه بعنوان یک ستاد ریسک پذیر تقبل کردیم که این کار را انجام دهیم و در تست های فنی نیز نشان دادیم که تولید رنگ های زیستی از عوارض بسیار کمتر و اثر بهتری برخوردار است.

اتاق مشاوره تخصصی گیاهان دارویی در استان گلستان راه اندازی می شود

به نقل از روابط عمومی بنیاد نخبگان گلستان، ابوالقاسم خزاعیان اظهار کرد: به همت کارگروه گیاهان دارویی بنیاد نخبگان استان گلستان، اتاق مشاوره تخصصی گیاهان دارویی برای ارائه خدمات علمی و فنی در حوزه‌های کاشت، داشت و برداشت، فرآوری و صنعت، بازرگانی، مجوزها و استانداردهای مرتبط با حوزه گیاهان دارویی راه‌اندازی می‌شود.

وی با تأکید بر ظرفیت‌های ویژه استان گلستان در حوزه گیاهان دارویی خاطرنشان کرد: با تشکیل کارگروه‌های تخصصی، زمینه اثرگذاری نخبگان در تصمیم‌گیری‌های کلان فراهم می‌شود و با توجه به نظرات جامعه نخبگانی امکان مقابله با هرگونه بحران وجود دارد.

خزائیان گفت: انتظار می‌رود با حضور و مشارکت نخبگان، استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود در بخش گیاهان دارویی در راستای توسعه اقتصادی استان صورت گیرد.

وی افزود: تولیدکنندگان، بازرگانان فعال در حوزه گیاهان دارویی جهت استفاده از خدمات این مرکز مشاوره‌ای تخصصی دعوت به عمل خواهد آمد.

جزئیات همایش فقه مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته اعلام شد

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی به نقل از مهر، همایش فقه مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته ۱۸ اسفندماه سال جاری از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با همکاری ستاد زیست‌فناوری، انجمن علمی بیوتکنولوژی، انجمن علمی ژنتیک ایران و انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم در شهر مقدس قم برگزار خواهد شد. در این باره با دکتر محمود حکمت‌نیا دبیر علمی همایش گفتگویی ترتیب دادیم که حاصل این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:

 

*ضرورت برگزاری همایش فقه مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته چیست؟

 

تاثیر زیست‌فناوری و مهندسی ژنتیک در افزایش چشمگیر توانمندی انسان در حوزه حیات و علوم زیستی، موجب شده است مسایلی در حوزه‌های کلامی، حقوقی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و اخلاقی در سطح جهان مطرح شود که نتایج این بحث‌ها در شناخت و تبیین سیاست‌ها و هنجارهای این حوزه تعیین کننده است.جمهوری اسلامی ایران نیز که از کشورهای پیشرو و با سابقه بیش از بیست سال در مهندسی ژنتیک است، در سطح بالایی از توانمندی مراکز تحقیقاتی، وجود دانشمندان شاخص بین‌المللی و شرکت‌های موفق در حوزه زیست‌فناوری است. بنابراین در داخل کشور بحث‌های مشابهی در این حوزه در حال مطرح شدن است. مواجهه با چنین موضوعاتی دارای ابعاد دقیق نظری است که متاسفانه گاه توجه لازم به آن صورت نمی‌گیرد که نتیجه آن عدم سیاستگذاری و تصمیم‌گیری صحیح و عقب‌ماندگی در فناوری و در نهایت محرومیت کشور از نتایج اقتصادی و اجتماعی و پیشرفت‌های حاصل از این فناوری است. به طور حتم شکل گیری ادبیات مناسب در حوزه فقه و حقوق مهندسی ژنتیک از مقدمات ضروری برای تسریع در پیشرفت این فناوری است.

 

*پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چگونه به این موضوع وارد شده است؟

 

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با توجه به رسالت آن برای حل مسایل نظام اسلامی و مواجهه فعال با موضوعات و مسایل جدید تلاش می‌کند به چنین موضوعاتی ورود پیدا کرده و به صورت عالمانه آنها را بررسی نماید. با مطرح شدن چنین مسایل مهمی در حوزه مهندسی ژنتیک و امور مربوط به فناوری تراریخته جلسات متعددی با حضور دانشمندان حوزه‌های مرتبط تشکیل گردید و تلاش شد تا به صورت تخصصی مسایل بررسی و موضوع مورد توجه قرار گیرد. همایش فقه مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته که آغازی برای حرکت در این مسیر است، ساختاری از این مسایل را در منظر اندیشمندان قرار داده و با ارایه مقالات برگزیده راه را برای بررسی عمیق‌تر این حوزه می‌گشاید.

 

*اهداف همایش فقه مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته چیست؟

 

این همایش در وحله نخست به دنبال فراهم کردن زمینه ترسیم دقیق و مناسب مسایل این حوزه با زبان فقهی ـ حقوقی است. به طوری که ادبیات مناسبی برای درک مسایل آن از سوی اندیشمندان رشته‌های مرتبط شکل بگیرد. در درجه بعد به دنبال ایجاد زمینه برای پاسخ علمی به مسایل مهم این حوزه است. همچنین ایجاد محیط گفتگوی علمی و تعمیق ادبیات علمی این حوزه، شناسایی محققان توانمند و صاحب نظر برای ادامه بررسی‌های علمی و کمک به تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری صحیح در کشور بر پایه مبانی اسلامی و فقهی از اهداف این همایش است.

 

*موضوعات و محورهای مورد توجه در همایش چیست؟

 

همان‌طور که در فراخوان همایش اعلام شده است مهندسی ژنتیک دارای محورهای اصلی است که عبارتند از: مسایل فلسفی و کلامی، مسایل فقهی، مسایل حقوقی، مسایل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، مسایل علمی و فناوی. هر یک از این محورها خود به صورت جزئی‌تر متضمن مسایل بسیاری است. طراحان همایش به خصوص ریاست محترم همایش حضرت آیت الله رشاد با استفاده از صاحب نظران حوزه‌های مختلف این مسایل را به صورت ریزتر طبقه‌بندی و ارایه نموده است. برای این منظور ابتدا جلسه‌ای با حضور برخی دانشمندان و کارشناسان در پژوهشگاه برگزار شد و طرح ابتدایی تدوین، و برای تصویب به شورای‌عالی پژوهشگاه ارائه گردید. شورای‎‌عالی پژوهشگاه نیز موضوع را بررسی و مقرر کرد ساختار اولیه با حضور عده‌ای از صاحب نظران بررسی و تا پیش از پایان سال این همایش برگزار شود. در همین راستا از حدود چهل تن از صاحب نظران دعوت شد و جلسه‌ای با حضور تعدادی از صاحب نظران حوزه‌های مختلف تخصصی از جمله فقه، حقوق، کلام، اخلاق و زیست‌فناوری تشکیل شد. در نهایت ساختار مسایل تبیین و توسط ریاست محترم همایش حضرت آیت الله علی اکبر رشاد طراحی نهایی صورت گرفت.

 

*نتایج و بروندادهای همایش فقه مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته چیست؟

 

این همایش در دو مرحله نشست‌های نقد که پیش از همایش برگزار می‌شود و ارایه مقالات برگزیده در روز همایش و انتشار مقالات در مجلات علمی پژوهشی و مجموعه مقالات همایش انجام خواهد گرفت. به لحاظ علمی نیز امید است ابعاد این موضوع که ماهیت میان‌رشته‌ای دارد به خوبی بررسی و بتواند سیاست‌های مشخصی را به مراجع مربوطه پیشنهاد دهد. همچنین مدیریت همایش امیدوار است بتواند در قالب انتشار گزارش‌ها و مصاحبه‌های مرتبط به صاحب نظران و علاقمندان این حوزه اطلاعات مفیدی را ارایه کند. برای اتقان بحث و استفاده از تجربه‌های جهانی برخی متون تخصصی گزینش شده است که پس از بازنویسی و تدوین در اختیار محققان قرار خواهد گرفت.

تولید بذرهای هیبریدی به روش اصلاح معکوس

پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، مهران عنایتی شریعت پناهی مدیر گروه کشت بافت و سلول این پژوهشگاه اظهار داشت: در حال حاضر ۹۸ درصد بذور سبزی و صیفی جات کشور وارداتی است که سالانه طبق آمار رسمی حدود ۹۰ میلیون دلار و براساس آمار غیررسمی بالغ بر ۲۰۰ میلیون دلار صرف واردات آنها می شود. علاوه بر ارزبری، بذرهای وارداتی برای شرایط آب و هوایی ایران اصلاح نشده‌اند و مصرف آب آنها بالاست.

به گفته وی برای تولید بذرهای هیبرید مورد نیاز در کشور و بی نیازی از واردات باید به تکنولوژی تولید لاینهای مادری بذور دست پیدا کرد که کمپانیهای خارجی به هیچ وجه چنین تکنولوژی ای را به ما نمی دهند یا این که با استفاده از روش هاپلوئیدی و اصلاح معکوس به این لاینها برسیم. در این راستا پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی اقدام به تولید بذرهای هیبرید به روش اصلاح معکوس کرده که به تهیه پروتکلهای تولید گیاهان دابل هاپلویبد در سبزی های مختلف و تولید لاینهای مادر مورد نیاز تولید بذرهای هیبرید منجر شده است.

شریعت پناهی با اشاره به این که تولید گیاهان دابل هاپلوئید از سریعترین روشهای به‌نژادی و اصلاح نباتات است، خاطرنشان کرد: گیاهان هاپلوئید گیاهانی هستند که تعداد کروموزومهای اصلی آنها به نصف کاهش یافته و گیاهان دابل هاپلوئید هم از تولید هاپلوئید و دو برابر کردن کروموزومهای آنها ایجاد می شوند.

وی تولید بذرهای هیبرید سازگار با آب و هوای ایران و امکان فروش تکنولوژی به خارج را از دستاوردهای اقتصادی این طرح عنوان کرد و گفت: در گیاه خیار از روش دیگری برای تولید هاپلوئید استفاده می کنیم بدین صورت که دانه های گرده را با قرار دادن در معرض پرتوهای گاما  در سازمان انرژی اتمی عقیم کرده و آنها را گرده افشانی می‌کنیم. حاصل این فرایند جنین خیار هاپلوئید است که فاقد ژنوم گیاه پدری است. در ادامه جنین را اصطلاحا نجات می دهیم و با آن گیاه هاپلوئید تولید می‌کنیم که در تولید لاین قابل استفاده است.

شریعت پناهی تصریح کرد: با تحقیقات انجام شده امکان تولید لاین های اینبرد (Inbred line ) و دبل هاپلوئید کلزا و صیفی جات از جمله گیاه فلفل دلمه ای را هم داریم که آماده واگذاری به بخش خصوصی است تا هیبرید های مناسب مناطق مختلف کشور را معرفی کنند.

مدیر گروه کشت بافت و سلول پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: اخیرا سیستم جدیدی برای تولید هدفمند لاین‌ها از طریق مهندسی ژنتیک ابداع شده که فرایند مهندسی معکوس را با تعداد کمی لاین دبل هاپلوئید میسر می کند که با توسعه آنها درصددیم فرایند به‌نژادی را در مدت زمانی کوتاه‌تر انجام دهیم.

دانشیار پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی درباره امکان انتقال دانش فنی به‌نژادی این محصولات از طریق سازمان فائو گفت: تولید بذور هیبرید سبزی و صیفی جات با توجه به سود آوری بالای آن برخلاف غلات که اغلب با پشتوانه دولتی تولید می‌شوند در اختیار بخش خصوصی است و امکان انتقال دانش مربوطه از طریق فائو و سازمان های بین المللی دیگر وجود ندارد. البته
تلاش داریم بعد از توسعه فناوری تولید بذور هیبرید در کشور با شرکتهای خارجی همکاری مشترک داشته و بازار منطقه را در اختیار بگیریم.

وی خاطرنشان کرد: آزمایشگاه کشت بافت پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی جزو ۱۰ تا ۱۵ آزمایشگاه پیشرو دنیا در تولید بذرهای هیبرید به روش اصلاح معکوس است و یکی از سازمانهای بزرگ بین المللی با اختصاص بودجه تحقیقات و تهیه پروتکل تولید گیاهان هاپلوئید برنج و سورگوم را به پژوهشگاه سفارش داده تا در ادامه به کشورهای آفریقایی و بخشهایی از آسیا منتقل شود. مراکز تحقیقات کشاورزی از جمله یکی از دانشگاه های آلمان هم در زمینه توسعه سیستمهای هاپلوئید در حوزه تحقیقات از این بخش دعوت کرده اند.